Sakras Art Gallery

Është plotësuar me 17 piktura aktuale të piktorit Sabir Krasniqi (shkurt 2025)

Sekuenca filmike

RTK

TOP CHANNEL

RTV 21

TV KLAN

BOTA.AL

ALBANIAPRESS

ALBINFO

EXPRESS

KOHA DITORE

ZËRI INFO

KOSOVA SOT

INSAJDERI

BOTA SOT

NACIONALE

GAZETA METRO

GAZETA SINJALI

ALBANIAN POST

KALLXO COM

LAPSI.AL

ZEMRASHQIPTARE

KOSOVA PRESS

TELEGRAFI

EUROPA E LIRË

ZËRI I AMERIKËS

PSIKOLOGJIA

SHËNDETI

DITURIA

PRESHEVA.AL

KOSOVARJA

Hysen S. DIZDARI

SKËNDERBEU DHE DRAMA E NDALUAR E PETRO MARKOS

6 MAJ 1405- 6 MAJ 2025 -620 VJETORI I LINDJES SKËNDERBEUT

Pjesë nga libri i autorit Hysen S. Dizdari “Bibliografi, Gjergj Kastrioti Skënderbeu në veprat e autorëve shqiptarë (1480-2023), botim i vitit 2023, Tiranë”.

PETRO MARKO ka lindur në Dhërmi, më 25 nëntor 1913 dhe vdiq në Tiranë, më 27 dhjetor 1991. Shkrimtari Petro Marko bënë pjesë në plejadën e shkrimtarëve modernë të prozës shqiptare dhe është cilësuar nga studiuesit e letërsisë si shkrimtari i parë që hapi rrugën e modernizmit në letërsinë shqipe.

Ai filloi të shkruaj në moshën 20 vjeçare. Tregimet e tij të para u publikuan në gazeta të ndryshme të kohës.

Në vitin 1974 veprat e tij censurohen dhe Ministria e Arsimit e përjashton nga Lidhja e Shkrimtarëve, i heqin edhe të drejtën e botimit.

Në vitin 1973 shkroi një dramë kushtuar Heroit tonë Kombëtar-Gjergj Kastrioti Skënderbeut, me titullin “Niku i Martin Gjinit”.

Ja çfarë shkruan vetë shkrimtari Petro Marko në kujtimet e tij:

”Punova gjithë muajin dhe e mbarova dramën. Titullin ia vura “Niku i Martin Gjinit”. U nisa për në Tiranë dhe ia shpura Ramiz Alisë, i cili ma kishte dhënë këtë ide. Pas dhjetë ditësh, ai më thirri dhe më përqafoi: “I ke rënë në të!

Ke bërë një vepër të arrirë…”!

Patjetër që unë u gëzova, por iu luta që për ta vënë në skenë këtë dramë, duhej të vinte nga Korça regjisori Piro Mani. Piro Mani erdhi. Bashkë me Pjetër Gjokën, ndihmës regjisor, u mblodhëm për të ndarë rolet sipas aktorëve. Aktori i madh i teatrit, Naim Frashëri, kërkonte me insistim të merrte rolin e Nikut…!

E kisha paraqitur dhe në konkursin e Ushtrisë, ku fitoi çmimin e parë. Me paratë që mora, shtrova një darkë në shtëpi, me shumë shokë krijues. U dha për botim dhe në revistën “Nëntori” dhe u botua.

Të gjithë aktorët i kishin marrë me shumë dëshirë rolet, aq sa Naim Frashëri, thoshte se me këtë dramë, teatri ynë mund të nderohej edhe në Evropë…! Por në kohën kur po ndaheshin rolet, dhe kur filloi punën për dekorin edhe piktori Agim Zajmi, erdhi urdhëri nga Komiteti i Partisë i Tiranës, që drama të mos vihej në skenë, se ishte liberale…! Duhej të pezulloheshin të gjitha përgatitjet. Qarkullonte në rrethet tona letrare, mendimi se nuk mund të vihej në skenë, një dramë e cila, vinte theksin te njëfarë degjenerimi të fëmijëve të udhëheqjes (bëhej fjalë për kohën e Skënderbeut), sepse do të tingëllonte si një analogji me bijtë e udhëheqësve aktualë. Në fakt, urdhri kishte ardhur nga lart. Ky ishte një helm tjetër, që m’u dha ta pija në heshtje, pa zhurmë.” 1

Drama “Niku i Martin Gjinit” e Petro Markos, sot, është pjesë e Bibliografisë “Gjergj Kastrioti Skënderbeu në veprat e autorëve shqiptarë (1480-2023)”,Tiranë, 2023, faqe-75.

“PETRO MARKO – 1973 (Skeda në bibliografinë e Skënderbeut, f-75.)

Niku i Martin Gjinit [Dramë].

Botuar në revistën “Nëntori”, 1973.

Kjo dramë i kushtohet Skënderbeut.

Por historia e krijimit dhe e botimit të saj është tragjike.

Petro Marko, si shkrimtar atdhetar që ishte, u persekutua dhe u dënua nga regjimi zogist, regjimi fashist dhe diktatura komuniste. Por puna e tij në shërbim të atdheut dhe vepra e tij letrare mrekullisht i mbijetoi regjimeve diktatoriale dhe kohërave ku shkrimtari dhe poeti persekutohej për mangësi ideore të veprave të tij artistike.

Drama ”Niku i Martin Gjinit “ u krijua me porosi të Ramiz Alisë dhe u botua në revistën “Nëntori” të vitit 1973. Por, në muajin dhjetor 1973 u censurua menjëherë nga regjimi komunist i kohës, për gjoja mangësi ideore të dramës dhe u hoq menjëherë nga qarkullimi.

Të njëjtin fat të kësaj drame pësoi edhe gjithë redaksia e revistës “Nëntori” e vitit 1973. U shkarkuan nga detyra ”Për mungesë të vigjilencës revolucionare dhe mprehtësisë së punonjësit të shtypit të partisë”, kryeredaktori Fatmir Gjata, sekretari i kolegjiumit Andon Kuqali dhe redaktori i dramës Gjergj Zheji.” 3

NË KUJTIM TË 620 VJETORIT TË LINDJES SË GJERGJ KASTRIOT SKËNDERBEUT, PËRSHENDES VËLLEZËRIT SHQIPTARË KUDO NËPËR BOTË ME NJË FRAGMENT TË POEMËS “SKËNDERBEU” TË POETIT TONË KOMBËTAR, NAIM FRASHËRI:

A e shihni Skënderbenë

Mbret i mirë, trim e burrë,

U përpoq për Mëmëdhenë,

Po s’i vdes emëri kurrë.

Skënderbeu është i gjallë

Rron e mbretëron për jetë.

Kjo fjalë s’është përrallë

Ndaj t’urtit është e vërtetë!

Naim Frashëri, pjesë nga poema “Skënderbeu”, botim i vitit 1898.

Literatura:

1.www.memorie.al

2. Odhise Grillo Lexikon: Shkrimtarët shqiptarë për fëmijë (1872- 1995), f.149.

3.Hysen Dizdari, Bibliografia “Gjergj Kastrioti Skënderbeu në veprat e autorëve shqiptarë (1480-2023)” ,Tiranë, 2023, faqe-75.