Shtatzėnia ėshtė njė proces natyror qė pėrfshin
periudhėn prej fekondimit tė qelizės vezė e gjer nė aktin e lindjes dhe ka
pėr qėllim krijimin e pasardhėsve tė njeriut. Sjellja e fėmijės nė jetė
ėshtė njė nga pėrvojat mė tė ēmueshme nė jetėn e femrės. Mirėpo, nė disa
raste shtatzėnia ndodh pėrkundėr dėshirės sė femrės dhe atėherė bėhet fjalė
pėr shtatzėni tė padėshiruar. Mė sė shpeshti haset tė femrat tė cilat nuk
kanė lidhje martesore ose fryti mund tė jetė i padėshiruar pėr shkaqe
shėndetėsore, ekonomike ose etike.
Ēka duhet bėrė pėr tė mos ardhur gjer tė
shtatzėnia e padėshiruar?
Sė pari duhet ditur se pėr tė pasur marrėdhėnie
seksuale mes dy partnerėve nuk ėshtė e nevojshme vetėm pjekuria fizike, por
njė rol tė rėndėsishėm luan edhe pjekuria psikike. Nga ana tjetėr, mjekėsia
bashkėkohore disponon me metoda tė ndryshme kontracepsioni pėr mbrojtje nga
shtatzėnia e padėshiruar. Por pėrkundėr tė gjitha kėtyre mjeteve
kontraceptive, shumė femra nuk pėrdorin asnjėrėn prej tyre, duke rrezikuar
kėshtu qė t'i nėnshtrohen abortit. Shkaqe tė mospėrdorimit te
kontracepsionit janė turpi, frika, paragjykimet ndaj shkuarjes nė
kėshillimoret pėr kontracepsion, mosdija dhe mungesa e informimit; pastaj
mendimi primitiv se vetėm gruaja duhet kujdesur pėr ruajtje nga shtatzėnia e
jo edhe partneri etj. Metoda e vetme pėr lirim nga shtatzėnia e padėshiruar
ėshtė aborti, i cili paraqet ndėrprerjen e shtatzėnisė gjer nė muajin e
shtatė (javėn e 28).

Aborti mund tė jetė:
1. Aborti legal artificial - kur bėhet pėr shkaqe tė
arsyeshme shėndetėsore, sociale, etike dhe atė pas pėlqimit tė komisionit
mjekėsor. Pėr kėto shkaqe lejohet aborti vetėm gjer nė fund tė muajit tė
tretė tė shtatzėnisė, kurse pas kėsaj kohe aborti lejohet vetėm nėse
ekzistojnė indikacione vitale mjekėsore. Ky abort kryhet me kiretazhe ose
me aspirim me vakum gjer nė muajin e tretė, kurse mė vonė bėhet me njė
prerje tė vogėl cesarike, qoftė me rrugė abdominale ose vagjinale.
2. Aborti ilegal, i dhunshėm apo kriminal - kur
kryhet pa pėlqimin e komisionit mjekėsor dhe bėhet nga ana e mjekėve tė
pandėrgjegjshėm, mamive, laikeve ose nga vetė shtatzėna. Pėr kėto qėllime
pėrdoren; mjetė tė ndryshme kimike (shume tė rrezikshme janė sidomos
kripėrat e brendshme tė mitrės, bartjes sė sendeve tė rėnda, kėrcimit nga
lartėsia, pastaj pėrdoren rrėnje e pjesė tjera tė bimėve, gjilpėra, tela
etj.
Ėshtė brengosės sidomos fakti se njė numėr gjithnjė e mė i
madh i vajzave tė pamartuara haset para dyerve tė ambulancave
gjinekologjike, duke pritur pėr abortim, si tė vetmen rrugėdalje pėr
shtatzėninė e tyre tė padėshiruar, edhe kur dihet se ēdo ndėrprerje e
shtatzėnisė ėshtė e rrezikshme dhe mund tė ketė pasoja shumė tė rėnda pėr
shėndetin e femrės, madje edhe kur kryhet nė kushtet mė tė volitshme dhe nga
ekspertėt mė tė mirė. Komplikimet qė mund tė ndodhin gjatė e pas abortimit
janė infeksionet e organeve gjenitale, gjakderdhjet e shpeshherė, sidomos tė
dėshtimet e dhunshme, shpėrthimi i mitrės, (perforatio uteri) qė pėrcillet
me njė gjendje tė rėnde tė organizmit e qė mund tė jetė edhe vdekjeprurės.
Nj pasojė mjaft e rėndė qė mund tė ndikojė nė jetėn e mėvonshme dhe nė
marrėdhėniet bashkėshortore ėshtė steriliteti i gruas.
|