Sakras Art Gallery

Sekuenca filmike

RTK

TOP CHANNEL

RTV 21

ALSAT

TV KLAN

KLAN KOSOVA

BOTA.AL

ALBANIAPRESS

ALBINFO

EXPRESS

KOHA DITORE

ZËRI INFO

KOSOVA SOT

INSAJDERI

BOTA SOT

GAZETA METRO

GAZETA SINJALI

ALBANIAN POST

KALLXO COM

LAPSI.AL

ZEMRASHQIPTARE

KOSOVA PRESS

TELEGRAFI

EUROPA E LIRË

ZËRI I AMERIKËS

PSIKOLOGJIA

TRIBUNA SHQIPTARE

SHËNDETI

DITURIA

PRESHEVA.COM

GJUHA SHQIPE

KOSOVARJA

RADIOPROJEKT

Shkruan: Safvet SENIH

       SHPIRTI (1)

        Është diç e ndryshme të pranojmë se nuk e njohim shpirtin dhe, diç krejt tjetër, të mohojmë ekzistencën e tij. Përderisa është një forcë që fut në punë trurin tonë dhe për të menduar, kemi domosdoshmëri për trurin, atëherë është e pamundur ta konceptojmë aktivitetin e kësaj force me aftësi deri diku të kufizuara të trurit tonë.

            1 - Mendja, Shpirti dhe Lidhjet Shpirtërore

            Ndër gjallesa të gjitha qelizat rinovohen çdo gjashtë muaj. E ndërsa struktura materiale e çdo gjallese ndryshon dhe evoluon, tek njeriu vërehet diçka e pandryshueshme - shpirti. Jeta humane ndahet në etapa si fëmijëria, rinia, pjekuria dhe pleqëria. Ndryshimet fizike që i karakterizojnë këto etapa janë lehtësisht të dallueshme në strukturën humane. Ndryshimet janë të qarta sidomos në lëkurë, flokë dhe fytyrë.

            Në fakt çdo njeri, me sjelljen, e vet e pranon në një farë mënyre ekzistencën e shpirtit. Për shembull, në Evropë, Amerikë, apo Rusi mund të jepen dënime penale me 20-30 vjet. Në këto raste dënimet nuk presupozojnë asnjë sens material, i dënuar është vetëm shpirti etern i atij individi. Çdo qelizë materiale e atij individi pas 6 muajsh është ndryshuar. Pra, një dënim i materies nuk ka sens më shumë se 6 muaj. Qelizat e reja janë të pafajshme, sepse veprën nuk e kanë kryer ato, armën nuk e kanë mbajtur ato, në kohën e krimit ato nuk gjendeshin në atë trup.

            Po ta vazhdojmë analizën me veprën penale, a është materiale të menduarit dhe të vendosurit, po ta marrim në dorë  të menduarit si një funksion të trurit, do të vërejmë një zinxhir reaksionesh që formohen dhe janë si reaksioni i oksigjenit me hidrogjenin për të formuar ujin apo anasjelltas. Nuk i dimë saktë se cilat janë lëndët që hyjnë në reaksione biokimike të tij, por e dimë se funksionet e trurit janë të karakterit elektrokimik. D.m.th. ne vendosim për diçka dhe kryerja e këtij veprimi është e lidhur me përçimin e rrymave elektrike tek muskujt e ndryshëm.

            Le të studiojmë tani materialisht një vrasje. Reaksionet e ndodhura në trurin e vrasësit mund të renditen në këtë radhë: Disa lëndë si dopio, dopamine, och, etj, hyjnë në reaksion duke u bashkuar ose ndarë. Disa prej molekulave janë rritëse e disa të tjera zvogëluese. Me anë të tyre përfitohen marrëdhëniet e elektroneve. Po më së fundi, duke menduar krahun që mban armën, patjetër që është një rrymë që vjen në krah, pastaj në parakrah, në dorë e në muskujt e saj duke bërë që të gjithë këta të hyjnë në lëvizje. Më në fund tërhiqet këmbëza e armës dhe kryhet vrasja.

            Kurse tani të kërkojmë vrasësin. Duke kërkuar tej veprimtarisë së trurit, mund të arrijmë në përfundimin se fajtor për vrasjen janë elementët që përfituan krijimin e elektricitetit ne tru, sepse në analizën materiale, të parat që bien në sy, janë elementet e qelizave para reaksionit. Pas përfitimit të elektricitetit ata elementë nuk janë si më parë - probabilisht janë copëtuar. Fundi i  tyre do të jetë si një mbetje e një funksioni jetësor së qelizës, metabolizmi dhe gjaku do ti hedhë ata jashtë. Pra, shkaktarin e vrasjes mund ta gjejmë në urinë apo jashtëqitje. Dhe pas kësaj mund të themi me gojën plot se shkaktari material i vrasjes nuk është më, ose ka ndryshuar brenda trupit, ose është hedhur me mbetjet trupore. Atëherë kush dënohet?

            Pyetjes se ç'është shpirti dhe a është truri veprues kryesor, Prof. Dr. Ayhan Songar, në epilogun e veprës së tij "Truri dhe sistemi nervor", i përgjigjet kështu: "Sherington, mori stimuluesin me rrymë elektrike dhe i dha rrymë elektrike pjesëve të ndryshme të trurit. Nga disa zona mori reagimet e lëvizjeve dhe të ndjeshmërisë. Më së fundi, cipa e ndjeshme e turit ishte zbuluar. Për vite të tëra ishin bërë eksperimente dhe kërkime. Kanadezi Wilder, Penfield dhe grupi i tij, Jasper e te tjerët i thelluan edhe më tej  këto zbulime. Treguan se me rritjen e ndjeshmërisë së trurit në zonën e tëmthave, njeriu mund të rijetojë pasazhe të së kaluarës. Provuan se kjo zonë e cefalit funksionon si një depo dhe stivim i kujtesës. Së fundi zbuluan se në qendër të trurit, aty ku zgjatet rrjeta nervore që vjen nga palca kurrizore, ndodhet Lënda Retikulare, që ka lidhje me gjendjen zgjuar të njeriut."

            Me ngacmimin e zonave të trurit që kanë lidhje me dorën, krahun apo gishtërinjtë, mund të përfitohen disa lëvizje të paqëllimta dhe deforme, por kurrë lëvizje të tilla, si të mbërthehet një kopse, apo të qohet një mollë gjer tek goja, sado te thjeshta qofshin ato.

            Në këtë rast ne i ngjajmë dikujt që është ulur para pianos po nuk di të lozë. Sikur ai, që i bie tastierës kot me kot, pa qëllim dhe pa dije, me prekjen e cipës së trurit reagimet e marra janë fare pa qëllim dhe pa rregull. Nuk mund të merren kurrsesi nga truri me ngacmime dosido, veprime te rregullta, ashtu sikurse nuk mund të përftohet një melodi e rregullt nga prekja dosido e tastierës së pianos.

            Në këtë fazë duhet të pranojmë se, sikurse është e domosdoshme prania e një pianisti përballë pianos, për të përftuar tingujt e dëshiruar, ashtu edhe përtej trurit është një fuqi tjetër rregullator i veprimtarisë së tij. Dhe kështu, truri e humbë aftësinë e të qenit iniciatorë dhe i aftë në vetvete për gjithçka që vepron. Truri është një mjet, një aparat i vogël, si pianoja që nuk funksionon dot vetvetiu. Ngacmuesi dhe përgjegjësi kryesor për aktivitetin e trurit është një forcë e ndërgjegjshme dhe e vullnetshme, SHPIRTI. Dhe nuk është aspak materia ose energjia e pandërgjegjshme dhe e paarsyeshme, e pafuqishme për këtë veprimtari.

            Është diç e ndryshme të pranojmë se nuk e njohim shpirtin dhe, diç krejt tjetër, të mohojmë ekzistencën e tij. Përderisa është një forcë që fut në punë trurin tonë dhe për të menduar, kemi domosdoshmëri për trurin, atëherë është e pamundur ta konceptojmë aktivitetin e kësaj force me aftësi deri diku të kufizuara të trurit tonë. Është e pamundur që truri human të kapërcejë vetveten dhe të konceptojë aktivitetin e shpirtit, duke zgjidhur problemet e ekzistencës së tij. Sikurse është e pamundur që një vegël të konceptojë forcën e atij që e ka shpikur, krijuar dhe futur në punë, apo të arrijë forcën e tij. Krijuesi i shpirtit është ZOTI.

   "Të pyesin për shpirtin. Thuaj që ai është një urdhër i Zotit dhe ju është dhënë shumë pak njohuri për të."(Isra,85)

            Kur dashurojmë, zemërohemi etj, aktiviteti i trurit është i njëjtë. Me një shpjegim pak material, molekulat në basenet e neuroneve të trurit, lumturohen, zemërohen etj. Po a janë pikërisht këto molekula të trurit që nxehen, lumturohen a mërziten?

            Lidhjet Spirituale

            Për shembull pensionistet, marrin për vitë pension si shpërblim për punën që kanë bërë. Ky shpërblim është për trupin që ndryshon vazhdimisht apo për shpirtin e personit. Megjithëse është 60 vjet, ai ende e thërret nënë një grua 80-vjeçare. Po të ishte lidhja nënë-bir diçka materiale, kjo lidhje materiale do të humbiste bashkë me ndryshimin e fizikut në gjithë këtë periudhë kohe. Po atëherë në ç'lidhje tjetër veç asaj shpirtërore mund të mbështetet lidhja e përjetshme mes nënës dhe fëmijës. Një lidhje e tillë përjetohet edhe mes vëllezërve binjakë. Edhe po të jenë në vende të ndryshme, po u sëmur njëri e ndien edhe tjetri. Në rast të vdekjes kjo ndjenjë bëhet edhe më e theksuar. A mund të ketë shpjegim tjetër , përveç atij shpirtëror, në këto raste, kur materialisht nuk kanë më asgjë të përbashkët?

            Është interesante, diç e tillë ndodh edhe tek kafshët.

            Tani po përcjellë disa shembuj për lidhjet spirituale nga vepra "Kthimi tek Zoti në Rusi".

            Pavel Naumov është psikolog që bën etyde psikike në klinikën e Lindjes në Moskë. Në lidhje me temën thotë: "Janë të pamohueshme lidhjet psikologjike që ekzistojnë mes nënës dhe fëmijës. Në klinikë vendi i nënave është i ndarë nga vendi ai i foshnjave, ato nuk e dëgjojnë dot të qarën e tyre. Por kur një foshnje qan, nëna e tij menjëherë nervozohet dhe ndryshon humor. Sidomos kur foshnja ka ndonjë moment të zorshëm, si në rastet e kur i ndërrohet gjaku, gjendja e tensionuar e nënës bie në sy menjëherë. Po ashtu, nëse nëna ka ndonjë dhimbje të rëndë a diçka të tillë, foshnja fare mirë mund ta ndjejë dhe nis të qajë. Ne 65% të rasteve, këtë telepati dhe komunikim ndjenjash e vërtetuam me sukses."

            Në botën perëndimore janë bërë shumë vëzhgime dhe një lidhje e tillë telepatike është vënë re mes personave të familjes, mes njerëzve që duhen , apo mes shokëve të fëmijërisë.

            Një nga biologët e parë, Dr. Gellerstein, i cili është i njohur me kërkimet e tij mbi ndjenjat përtej shqisave, në një raport për juristin e madh Alexander Coney, te cilin e quan "një dëshmitar kritik, të saktë dhe pa paragjykime mistike", mbi një ngjarje të jashtëzakonshme, shprehet:

            “Coney ndërsa shkonte me tren drejt Moskës, pa në ëndërr miku e tij të vjetër Lajechnikovin. Në ëndërr, Lajechnikovi i kishte zgjatur duart dhe kërkonte ndihmë prej tij.

            U zgjua.

            Coney kishte vite që nuk e kishte parë mikun e tij të vjetër. Ai ishte plakur tashmë dhe mund të kishte nevojë për diçka, prandaj vendosi ta vizitonte. Me këto mendime në kokë e kishte zënë gjumi prapë. Sërish sheh ëndërr mikun e tij, po këtë herë me këmbëngulje kërkonte diçka. Kur ishte zgjuar, Coney nuk e kujtonte dot se çfarë i kishte kërkuar miku i tij, po ëndrra e kishte ndikuar aq fort se vendosi ta vizitonte atë sapo të mbërrinte në Moskë. Sapo zbriti nga treni, iu afrua një kioske ku mund te gjente një tregues adresash. Por ishte e diel e kioska nuk punonte. Si do ta gjente tani? Ëndrra e kishte ndikuar aq shumë sa vendosi ta kërkonte vet. Kaloi rrugën Nikitsky, pastaj atë Zoologicheskaya… papritur iu duk sikur e pa fare qartë imazhin e tij para syve. Ndaloi. Para syve lexoi një plakat të vogël mbi derë. E. E. Lajechnikov…

            Një grua e moshuar ia hapi derën. ”Ke mbetur shumë vonë, i tha. Para se të vdiste Lajechnikov ju përmendte vazhdimisht, vetëm Alexanderi do të më kishte ndihmuar thoshte”   

            Pianisti i madh dhe kompozitori i mirënjohur Anton Rubenstein, një ditë po diskutonte me nxënësin e tij William Nishja, i cili besonte jetën pas vdekjes . “Nëse do të vdes para jush, i tha ai, do të mundohem të vij t’ju bëj një vizitë”. Përballë këtij besimi kaq të ngrohtë dhe të pastër, Rubenstein nuk ngurroi të jepte përgjigje:

            “E pranoj… Edhe unë në qoftë se vdes para, do provoj të njëjtën gjë…”

            Në vitin 1894 Nishja ndodhej në Paris, kur u zgjua nga gjumi thërriste i tmerruar. Maestro Rubenstein, tepër i vuajtur dhe plot dhimbje ishte përkulur mbi të. Duke u dridhur nga frika, Nishja u zgjua nga shtrati dhe ndezi gjithë dritat. Donte të bindej se ankthi kishte mbaruar. Mes frikës dhe ankthit, as që i ishte kujtuar premtimi i maestros. Në mëngjes, mori të lexonte gazetën. Aty mësoi lajmin e dhimbshëm, Rubenstein kishte vdekur. Më pas, nga një mik i Rubensteinit që ishte ndodhur pranë tij në momentin e vdekjes do të mësonte se ai kishte vdekur fare papritur nga një atak zemre.

            Nishja e kishte kujtuar bisedën: ”Si i gjallë, edhe i vdekur, ai do ta mbante fjalën”, -do thoshte për të.

            Edhe tek kafshët janë bërë kërkime për të provuar nëse ekziston telepatia mes tyre. Pas një pune trevjeçare mbi lepujt femra dhe vogëlushet e tyre, P. Naumov, duke marrë për bazë rezultatet e këtyre kërkimeve, shprehet kështu: “Sikurse dihet, në momente alarmi, nëndetëset nuk mund të krijojnë lidhje me tokën. Radiot nuk funksionojnë. Studiuesit i futen lepujt e vegjël në një nëndetëse dhe nënat lepuj, pasi u kishin vendosur nga një elektrodë në tru, i morën nën vëzhgim në laborator. Pasi nëndetësja u largua, lepujt e vegjël u vranë një nga një. Nuk kishte asnjë mundësi që nënat e tyre ta dinin se të vegjlit do vriteshin dhe as kur do vriteshin. Po pikërisht në momentin e mbytjes së lepurushave, truri i nënës përkatëse reagonte. Komunikimi mes tyre ishte realizuar. Dhe aparturat pas vdekjes së çdo lepuri i kishin regjistruar ato reagime të shfaqura nga nënat e tyre.”

            2-ËNDRRAT

            Një tjetër dëshmi për vërtetimin e ekzistencës së shpirtit janë edhe ëndrrat, dhe nga tre llojet e tyre, janë ëndrrat e sakta. Trupi jonë, që është material, është i varur nga konceptet vend dhe kohë, por në ëndrra njeriu i kapërcen kufijtë e vendit dhe kohës. Ja kjo është një provë e ekzistencës të një diçkaje tjetër, përtej materies. Në këtë pikë po japim sërish një shembull nga libri “Kthimi tek Zoti në Rusi”

            E ëma e shkrimtarit te njohur Nikolai Ostrovski, autor i librit “Si u kalit çeliku”, ishte një grua me aftësi të njohura psikike. Në 1936, dy herë radhazi, u dëshmua për ngjarjet që ajo i kishte ditur dhe parandjerë. Në gazetën "Ogonik", ajo thoshte:

            “Unë jam një fshatare e thjeshtë. Nuk keni pse zemëroheni nëse unë me një gjuhë të thjeshtë iu tregoj ç'kam parë në ëndërr. Kisha rënë të flija. Në ëndërr pashë sikur mbi shtëpinë time po kalonin aeroplanët. Aq sa më dhembën veshët nga zhurma e tyre. E kuptova se kish nisur lufta. Prapë, në ëndërr, dola nga shtëpia duke vrapuar. Pashë tim bir, Koljan (Nikolai Ostrovski) që ishte shëruar krejt. Kishte një kapotë ushtarake përsipër dhe mbante në dorë revole. Kishte edhe helmetë. Rreth tij pashë tela me gjemba, mbrojtëse, gropa plumbash e gëzhoja. Desha ta pyesja se pse kjo luftë, cilët po luftonin, po e kisha të pamundur. Desha te kthehesha mbrapsht, po ishin hapur gropa të mëdha dhe telat me gjemba më hynin në këmbë”

            Pesë vjet pas kësaj ëndrre, kur gjermanët hynë në Rusi, kudo flitej për ëndrrën e nënës Ostrovski.

            Në revistën “Shkenca dhe teknika”, në numrin e gushtit 1980, Halil Ibrahim Gokturk shkruan një artikull të quajtur "Selimije", ndër të tjera:

            “Një natë, Perandori Justinianus sheh në ëndërr Jezusin. Biri i Merjemit e këshillon atë që të ndërtojë faltoren më të madhe në botë. Pas kësaj ai vendos dhe ndërton Shën Sofinë”

            Në numrin e gushtit te 1972, sërish në revistën “Shkenca dhe Teknika”, jepen shumë shembuj që lidhin dhe zbulime shumë të rëndësishme pikërisht me ëndrrat.

            Në fillim te shek. të njëzet, Niels Bohr, që është student, sheh një ëndërr të tillë: Ai vetë ndodhet në qendrën e gaztë të diellit, ndërsa planetët tërhiqen rreth diellit me fije të holla. Çdo planet, kur i kalonte Bohrit afër, fishkëllente. Më pas, gazrat që digjeshin, u shuan. Dielli dhe gjithë planetët rreth tij u zhdukën. Bohri u zgjua. Ishte pikërisht kjo ëndërr që e shty atë të mendonte mbi përngjasimin e sistemit diellor me strukturën e atomit. Kjo ngjarje na dhuroi ne, Tablonë e parë moderne të Atomit: në mes një bërthamë, nucleus, dhe elektronet që sillen rreth saj. Kështu teoria moderne e atomit bazohet në një ëndërr.

            Edhe kimisti i madh Kekule tregon për një ëndërr të tillë:

            “Kisha drejtuar karrigen time drejt zjarrit dhe po dremisja. Sërish atomet vallëzonin para syve të mi. Atomet e vegjël, tepër modestë, ishin tërhequr në plan të dytë. Përveç këtyre shihja edhe disa forma të mëdha; ishin disa zinxhirë të gjatë që përdridheshin në formë gjarpri. Por papritur, njëri nga gjarpërinjtë u kthye dhe kapi me gojë bishtin e vet mu përpara syve të mi dhe vazhdoi vallëzimin ashtu si një hallkë. Atëherë u zgjova me shpejtësinë e një rrufeje.”

            Në sajë të atij gjarpri që kafshonte bishtin e vet, Kekule zbulon formulën e Benzenit, që i ngjan shumë një hallke. Përgjithësisht tregohet me një gjashtëkëndësh. Po ashtu për herë të parë hodhi teorinë e zinxhirit të mbyllur, ose të hallkës, që tregon rëndësinë e strukturës molekulare në kiminë organike.

            Në periodikën “Historia e Jetës”, në numrin e 5-të të majit 1974, në faqen 85, zë vend një ëndërr e jashtëzakonshme.

            Një nga prijësit e Sirisë, Nureddin Mahmut Zengi (1146-1174), një natë sheh në ëndërr profetin Muhamed (s.a.s) i cili i tregon tre persona dhe i kërkon që ta shpëtojë prej tyre.

            Zengi shkon menjëherë në Medine dhe thërret gjithë njerëzit t’i dalin përpara me pretekstin se do ju japë dhuratat. Megjithëse urdhri zbatohet menjëherë, tre personat që i ishin treguar në ëndërr, nuk janë. Pyet se mos ka mbetur ndonjë pa ardhur. I thonë që tre endacakë afrikanë që banonin afër varrit të profetit, nuk ndodheshin aty. Urdhëroi që t’i silleshin menjëherë edhe ata. Sapo i pa, kujtoi fytyrat e tyre që i kishte parë në ëndërr. Dha urdhër të arrestoheshin dhe bëri një kontroll në banesën e tyre. Atje pa një nënkalim që ata kishin gërmuar dhe që shkonte deri tek varri i profetit (a.s). Mësoi se këta tre vetë nuk ishin myslimanë dhe qëllimi i tyre ishte ta vidhnin trupin e profetit dhe ta qonin ne vendin e tyre. Zengi dha urdhër që ata të vareshin menjëherë dhe, përveç kësaj, ai bëri gërmime të thella në të katër anët e varrit dhe derdhi atje kallaj të shkrirë, për t’i prerë rrugën çdo ndërmarrjeje të tillë të mundshme në të ardhmen.

            Vazhdon...

            (2)