KAPITULLI 12
Ju jeni pranuar nga tėrė ky
univers
25 shkurt 1986
paradite
Pyetja e parė
Gete nė "Goetz von
Berlichigen", kishte shkruar: Varfėria, dėlirėsia dhe dėgjueshmėria tė
padurueshme janė kėto tė gjitha. Ēfarė mendoni pėr citatin e tij?
Kjo ėshtė absolutisht
e saktė. Kėto janė tri fatkeqėsi qė kanė shkatėrruar shumė qenie njerėzore.
Me fjalė tė tjera
dėgjueshmėria do tė thotė skllavėri. Ne jemi shumė tė zgjuar pėr tė pėrdorur
fjalė tė mira pėr realitetin e shėmtuar. Unė nuk ju mėsoj pėr mosbindje, kjo
duhet kuptuar qartė. Dėgjueshmėria ėshtė e shėmtuar, dhe mendja e njeriut
lėviz si njė lavjerrės i orės - ajo menjėherė shkon nė tė kundėrtėn. Pastaj
ai fillon tė bėjė mosbindje ligjin e jetės.
Mosbindje ėshtė vetėm
reagim. Nėse nuk ka bindje tė imponuar mbi ju, mosbindja do tė zhduket
automatikisht pėr shkak se nuk ka asgjė qė tė mos pėrfillėt.
Pra, unė kam pėr tjua
qartėsuar kėtė se e urrej dėgjueshmėrinė, por nė kėtė mosbindje bindja ėshtė
e pėrfshirė, pėr shkak se ato janė pjesė e njė realitetit.
Unė ju mėsoj pėr
inteligjencė.
Dėgjueshmėria ju mban
tė retarduar. Ju duhet vetėm tė pasoni, ju nuk jeni nė dyshim, ju nuk keni
pyetje, ju duhet vetėm tė jeni robot. Natyrisht, herėt a vonė, posaēėrisht
tė rinjtė do tė fillojnė tė ndiejnė se e gjithė kjo dėgjueshmėri sėshtė
tjetėr veēse njė strategji pėr ta imponuar skllavėrinė. Ata reagojnė, dhe
shkojnė nė ekstremin tjetėr. Ēfarėdo qė ėshtė thėnė, mos e bėjė atė - ajo
bėhet fe e tyre. Nė tė dyja mėnyrat ata mbesin tė retarduar.
Lufta ime ėshtė kundėr
mendjes njerėzore tė retarduar. Unė dua qė ju tė bėheni inteligjent, tė
vendosni pėr veten tuaj.
Unė mund tju shpjegoj
diēka. Unė mund ti qesė tė gjitha letrat e mia tė hapura para jush. Tash
kjo varet prej jush tė vendosni se ēfarė tė bėni. Shpjegimi mund tė bėhet
nga ana e prindėrve tuaj, mėsuesve tuaj, shoqėrisė suaj, por shpjegimi nuk
ėshtė urdhėr pėr tė vepruar. Ata thjesht ju bėjnė tė vetėdijshėm pėr
gjendjen nė tėrėsi. Duke ju bėrė tė vetėdijshėm gjendjes nė tėrėsi ju bėheni
mė inteligjent; ju bėheni mė tė vėmendshėm, ju filloni ti shihni gjėrat qė
nuk i keni parė mė herėt. Ju bėheni tė vetėdijshėm pėr drejtime tė reja,
dimensione tė reja, mėnyra tė reja pėr ti shikuar gjėrat.
Por nuk ka asnjė
mėnyrė qė ju tė urdhėroheni pėr tė vepruar nė pėrputhje me shpjegimin qė e
keni pranuar. Aksioni duhet tė vijė nga vetė inteligjenca juaj, nga vetė
mirėkuptimi juaj. Ajo nuk do tė jetė bindje, nuk do tė jetė mosbindje.
Ndonjėherė ju mund tė
ndjeheni se plotėsisht keni tė drejtė tė bėni diēka, por qė ėshtė vendimi
juaj. Ndonjėherė ju mund tė mendojnė se nuk ėshtė e drejtė pėr tė bėrė
diēka, qė prapė ėshtė vendimi juaj. Mė shumė vendime ju keni tė drejtė ti
merrni, sa mė shumė qė inteligjenca juaj ėshtė e mprehėt.
Dėgjueshmėria jua
largon vetė themelet e rritjes, ajo thjesht ju urdhėron. Ju mund ta shihni
kėtė se si ngjanė nė ushtri: psikologjia e bindjes nė pamjen e saj komplete.
Ushtarėt janė trajnuar pėr vite pėr gjėra absolutisht tė pakuptimta
Kthehu
nė tė majtė
nuk ka asnjė arsye. Kthehu nė tė djathtė ... nuk ka asnjė
arsye. Shko prapa, eja para... nuk ka asnjė arsye. Pėr orė... Ky ėshtė njė
ushtrim pėr shkatėrrimin e inteligjencės sė tyre.
Unė kam dėgjuar pėr
njė profesor nė luftėn e dytė botėrore. Kur tė gjithė ishte e detyrueshme tė
shkojnė nė ushtri, edhe ai ishte rekrutuar gjithashtu. Dhe ai vazhdimisht
kishte thėnė: Ju nuk e kuptoni. Unė jam njė profesor i filozofisė. Nuk do
tė jem nė gjendje tė bėhem ushtar, sepse unė nuk mund tė marrė njė hap tė
vetėm pa vendosur pse.
Por askush nuk e
kishte dėgjuar atė, por nė ditėn e parė nė paradė kur komandanti kishte
urdhėruar: Majtas kthehu, tė gjithė ishin kthyer pėrveē profesorit.
Komandanti kishte qenė
mė herėt i informuar pėr tė: Ai ėshtė pak egocentrik; ai ėshtė profesor i
filozofisė, kėshtu qė tė jeni tė durueshėm me tė. Ai skishte thėnė asgjė.
Pastaj njerėzit janė
urdhėruar qė tė kthehet nė tė djathtė, tė shkojnė prapa, vijnė pėrpara, por
profesori mbeti nė pozitėn e tij. Kur tė gjithė kishin ardhur pėrsėri nė tė
njėjtin pozicion, komandanti i kėrkoi profesorit: Pse ju nuk i pasuat
urdhrat?
Ai tha: Kjo ėshtė aq
e marrė ... sepse nė qoftė se nė fund tė gjithė kanė pėr tė ardhur nė kėtė
pozicion ku unė jam tash mė nė kėmbė, atėherė ēfarė ishte e gjithė kjo:
Ejani prapa, shkoni pėrpara, kthehuni djathtas, kthehuni majtas? Nėse ky
do tė ishte qėllimi pėrfundimtar, atėherė unė veē jam aty. Ēfarė kėrkoni ju
mė shumė? Dhe unė dua tė pyes, pėrse kėta njerėz kthehen si makina? kjo
ėshtė e pamundur!
Nuk ka pse, por ėshtė
njė strategji pėr ta shkatėrruar inteligjencėn. Kur njė person i vetėm ndjek
urdhrat pėr vite me radhė, mėngjes e mbrėmje, ai e harron krejtėsisht se ai
ka vendimmarrjen e tij. Urdhri bėhet vendimmarrja e tij.
Komandanti kishte
raportuar tek organet mė tė larta: Ky njeri ėshtė i pamundur, ai
argumenton.
Nė ushtri argumentimi
nuk ėshtė i lejuar. Ata thanė: Ti jepi atij ndonjė punė tė vogėl nė mensė,
ku nuk ka pyetje tė urdhėruara.
Kėshtu ai e ēoi nė
mensė, i dha njė grumbull bizelesh
Dhe i tha: Brenda njė ore duhesh ti
klasifikosh bizelet e mėdha nė njėrėn anė dhe bizelet e vogla nė anėn
tjetėr.
Ai e dėgjoi. Pas njė
ore, kur erdhi komandanti, ai kishte qenė i ulur nė heshtje dhe grumbulli
gjithashtu kishte mbetur i paprekur pikėrisht ashtu siē e kishte lėnė.
Komandanti i tha: Tash ku qėndron problemi?
Ai tha: Problemi
ėshtė ky: pa llogaritur ēdo gjė paraprakisht nė mėnyrė tė detajuar, unė
kurrė nuk lėvizi. Ka bizele tė cilat janė tė mėdha, ka bizele tė cilat janė
tė vogla, por ka edhe bizele tė cilat janė nė mes. Ku ti vendosė bizelet tė
cilat janė nė mes? Nė vend se tė bėjė diēka tė gabuar, ėshtė mė mirė tė mos
bėjė asgjė. Dhe kjo orė ishte e mrekullueshme. Meditova, meditova nė bizele,
dhe ēdo gjė ishte e qetė. Nuk kishte majtas kthehu, djathtas kthehu
E dua
kėtė punė. E ai skishte bėrė asgjė.

E tėrė struktura e
ushtrive nė gjithė botėn ėshtė e punuar nė mėnyrė tė tillė qė pėr tre apo
katėr vjet tjua shkatėrroj komplet inteligjencėn tuaj, bėheni pothuajse njė
makinė robot. Nė momentin kur e dėgjoni urdhrin: Marshim! Ju thjesht
filloni tė marshoni; duke mos e pyetur veten.
Pas Luftės sė Parė
Botėrore, ishte njė njeri nė pension. Atij iu kishte dhėnė ēmimi i madh pėr
trimėrinė e tij. Dy personat tė ulur nė njė restorant e shikonin njeriun qė
barte njė kovė plot me vezė mbi kokė, dhe vetėm pėr tė luajtur njė shaka,
njėri prej tyre bėrtiti: Gatitu!
Nė mes tė rrugės,
burri u ndal nė pozicionin gatitu dhe tė gjitha vezėt iu shpėrndan nėpėr
rrugė. Ai u zemėrua sė tepėrmi. Ai tha: Kjo nuk ėshtė e drejtė. Kush do ti
paguajė tash vezėt e mia?
Ata thanė: Ne nuk
bėmė asgjė. Nuk ka asnjė ndalesė pėr pėrdorimin e fjalės "Gatitu". Ne nuk ju
thamė tė dėgjoni.
Burri iu tha: Ju nuk
e kuptoni. Unė kam qenė tridhjetė vjet nė ushtri. Kam harruar krejtėsisht se
si tė marrė ndonjė vendim timin - vėmendje do tė thotė thjesht vėmendje.
Edhe pse unė jam nė pension, shprehia e dėgjueshmėrisė pėr tridhjetė vjet
thjesht ėshtė bėrė natyra ime e dytė. Unė jam njė njeri i varfėr. Ju nuk
ėshtė dashur ta bėni kėtė. (Derisa po e pėrkthej kėtė libėr, tregimin
mbi "pensionerin e bindur", mu kujtua se edhe Daniel Golemani nė librin e
tij Inteligjenca Emocionale e merr si shembull)
Bindja ėshtė pėrdorur
kryesisht nga fetė, politikanėt, arsimtarėt, prindėrit. Ata tė gjithė kanė
shkatėrruar inteligjencės tuaj, dhe ata janė duke e vlerėsuar shumė
dėgjueshmėrinė tuaj. Kjo ėshtė njė sėmundje shumė mė e rrezikshme se ēdo
kancer, pėr shkak se kanceri mund tė shėrohet, mund tė operohet. Por sapo ju
tė kapeni nė rrjetin e bindjes, nuk ka shėrim pėr ju.
Zoti ishte i zemėruar
nė Evėn dhe Adamin, sepse ata kundėrshtuan, qė ishte mėkati i tyre vetėm.
Bindja ėshtė virtyt. Dhe mosbindja e Adami dhe Evės ishte aq e madhe qė edhe
tani ēdo i krishterė ėshtė i lindur nė mėkat, sepse prindėrit tuaj origjinal
- Adami dhe Eva - mėkatuan kundėr Zotit. Bindja duket se ėshtė vetė themeli
i tė gjitha religjioneve tuaja. Nė mėnyra tė ndryshme ata e mbėshtesin atė:
feja, besimi, nuk ka pyetje, thjesht pasohet BIBLA apo Kurani i Shenjtė.
Ju nuk jeni llogaritur
nė tė gjitha.
Ju jeni vetėm njė rob.
Sigurisht bindja ju
bėn mė efikas. Kjo ėshtė arsyeja pse tė gjithė duan tė jenė tė bindur -
babai juaj, nėna juaj, tė gjithė duan tė jeni tė bindur.
Nė fėmijėrinė time
ishte njė problem i pėrditshėm. Ua kisha bėrė tė qartė prindėrve tė mi:
Nėse ju doni qė unė tė bėj diēka, ju lutem shpjegomani arsyen dhe mė lejoni
tė vendosė. Nėse ju nuk doni tė bėj atė, atėherė ju mund tė urdhėroni ta bėj
atė. Unė mė pėrpara do tė vdes sesa ta pasoj urdhrin tuaj.
Nė fshatin tim kemi
pasur njė lumė tė bukur. Nė verė ai nuk ishte aq i madh, por nė sezonin e
shiut bėhej i madh. Unė kam qenė njė dashnor konstante i lumit, kur nuk mė
gjenin diku tjetėr ata mė kėrkonin pranė lumit, dhe atje gjithmonė mė
gjenin.
Babai im mė tha: Mos
harro njė gjė: kur lumi ėshtė i pėrmbytur me ujė shiu, ai ėshtė njė lum
malor, mos provo ta kalosh.
Unė i thashė: Pėr mua
tash ėshtė plotėsisht e pamundur ti rezistoj joshjes. Unė do ta kaloj.
Ai tha: Do tė
mbytesh, nuk do tė jesh nė gjendje ti kalosh rrymat aq tė forta malore.
Unė i thashė: Do tė
jetė njė vdekje e lavdishme, por unė do ta kaloj atė.
I tėrė fshati ishte
tubuar kur unė e kalova lumin. Unė isha vetėm dymbėdhjetė vjeē. Askush nuk e
kishte bėrė kėtė mė parė. Ai mė rrymoi gati gjashtė mile teposhtė derisa nuk
arrita nė bregun tjetėr, shumė herė kisha ndjenjėn se kjo ėshtė e pamundur.
Por unė e kalova atė.
Mė vonė babai mė tha:
A mund tė kuptosh diēka?
Unė i thashė: Kjo
ėshtė ajo qė unė jam duke u pėrpjekur pėr ta bėrė, por ti nuk po mė lejon ta
kuptoj.
Gjithė familjes ia
kisha bėrė me dije: Mos urdhėroni, pėrndryshe unė nuk do tė bindem. Ju jeni
duke mė bėrė tė padėgjueshėm. I tėrė krimi do tė jetė nė kokat e juaja. Unė
thjesht dua tė ketė shpjegime dhe tė mė leni tė lirė tė vendosi pėr veten
time. Ju ėshtė duhur tė ma shpjegonit tė tėrė situatėn rreth lumit, se sa i
rrezikshme ajo mund tė jetė, dhe kjo ėshtė e tėra; mandej do tė kishte qenė
vendimi im a ta bėj a mos ta bėj.
Por ai duhet tė jetė
vendimi im, dhe i askujt tjetėr. Unė e kuptoj se qėllimi juaj ėshtė i mirė,
por mėnyrėn sesi jeni duke u pėrpjekur pėr tė imponuar qėllimin tuaj ėshtė
shumė i rrezikshėm. Nė vend qė tė shoh vdekjen e inteligjencės sime, mė me
ėndje do ta shihja vdekjen e vetes sime, sepse ēfarė ėshtė kuptimi i jetės
tė jetosh si njė robot?
Kėshtu qė Gete ka tė
drejtė: bindja ėshtė mėkati mė i madh. Tė gjitha religjionet e kanė
pėrjetėsuar kėtė, dhe tė gjitha brezat e kanė pėrjetėsuar kėtė.
Ai absolutisht ka tė
drejtė kur thotė nė lidhje me dėlirėsinė se ėshtė e padurueshme. Ajo nuk
ėshtė vetėm e papėrballueshme - ai nuk ėshtė absolutisht korrekt - ajo ėshtė
e pamundur. Dėlirėsia ėshtė kundėr natyrės, dhe nė ēdo gjė kundėr natyrės ju
do tė jetė njė humbės. Ju mund tė ngadhėnjeni me natyrėn, kundėr saj, humbja
e juaj ėshtė e sigurt dhe e caktuar.
Por kjo ėshtė ajo qė
me shekuj na ėshtė thėnė, me qenė tė dėlirė - dhe nė njė kohė kur ajo ėshtė
e natyrshme ajo bėhet plotėsisht e pamundur. Nė moshėn katėrmbėdhjetė vjeēe,
djali bėhet seksualisht i pjekur, natyra ėshtė e gatshme, djali ėshtė i aftė
pėr tė riprodhuar. Nė trembėdhjetė vajza ėshtė gati pėr tu riprodhuar. Por
tė gjitha shoqėritė zgjasin
Aty ėshtė arsimimi, universiteti
Fakt shkencor ėshtė se
nė moshėn nė mes katėrmbėdhjetė dhe njėzetenjė vjeēe, diku rreth moshės
tetėmbėdhjetė e gjysmė, mashkulli e arrin majėn mė tė lartė tė energjisė
seksuale, tė cilėn ai kurrė mė nuk do ta arrin. Edhe e vėrteta e njėjtė
ėshtė edhe pėr vajzėn: diku rreth moshės shtatėmbėdhjetė e gjysmė ajo e
arrin majėn mė tė lartė tė eksperiencės sė orgazmės.
Gjithė njerėzimit ka
qenė i privuar nga pėrvoja e orgazmės. Deri nė moshėn njėzetepesė vjeēe
dikush e pėrfundon universitetin, dhe nė qoftė se ai i vazhdon
postdiplomiket atėherė ai ėshtė 27 ose 28. Kulmi i energjisė sė tij seksuale
ėshtė shkatėrruar... dėshtuar! E tash ai kėrkon tė martohet. Te dytė janė nė
rėnie, dhe tash ata mė nuk janė tė aftė ta kenė atė vrull, atė forcė
natyrore e cila do tė mund ta prodhonte pėrvojėn e orgazmės e cila ėshtė
njė prej pėrvojave fundamentale tė religjionit.
Personi i cili e njeh
kėnaqėsinė e orgazmės, vetėm pėr disa ēaste, ka prekur vijėn e kufirit qė e
ndan jetėn e zakonshme nga jeta hyjnore.
Dhe me pėrvojėn e
orgazmės dėshira natyrisht lindė: A ėshtė kjo e tėra apo ka shumė mė
tepėr? Pėrvoja ėshtė aq jashtėzakonisht emocionuese qė e dėshiron tė ketė
diēka mė shumė, diēka mė tė mirė, diēka mė tė rafinuar. Personi i parė qė
ėshtė bėrė religjioz me siguri ėshtė bėrė religjioz vetėm pėr shkak tė
pėrvojės orgazmike - sepse nuk ka pėrvojė tjetėr e cilat mund tju jap njė
depėrtim brenda religjionit.
Miliona njerėz nė tokė
jetojnė tėrė jetėn e tyre pa pėrvojė tė orgazmės. Ju dėshironi qė kėta
njerėz tė luten nė kisha, nė tempuj, xhami? Ju keni shkatėrruar shumė
energji tė asaj qė do tė kishit mundur tė merrni nga e pėrtejmja pa asnjė
prift.
Nė pėrvojėn e orgazmės
disa gjėra individit i bėhen shumė tė qarta: njė, ndalesa e mendjes... pėr
disa sekonda nuk ka mendime. Ndalet koha... pėr disa momente nuk ka tė
shkuar, nuk ka tė ardhme, por vetėm e tashmja. Natyrisht se pėrvoja ėshtė
shumė e shkurtėr dhe shumė momentale. E vetmja pengesė nė kėtė ėshtė se kjo
varet nga personi tjetėr, ajo qė ndodh midis dy personave - njė burri dhe
njė gruaje qė janė thellė nė dashuri, qė duan tė shkrihen nė njėri tjetrin
aq totalisht saqė ato nuk janė mė dy entitete, por njė tėrėsi organike.
Kjo ėshtė shumė e
thjeshtė, inteligjenca e kupton se nėse ne mund ta ndalim mendimin, edhe
koha ndalet, ndoshta pėrvojat e njėjta do tė ndodhin pa partner tjetėr. Dhe
kjo ėshtė se si i gjithė fenomeni shpirtėrore zhvillohet. Njerėzit provuan,
ata patėn sukses.
Mendja ndalet edhe
koha ndalet nė tė njėjtėn kohė.
Mendjen dhe koha nuk
janė dy gjėra tė ndryshme.
Realiteti ėshtė vetėm
nė tė tashmen, e shkuara dhe e ardhmja janė pjesė e mendjes.
E tashmja ėshtė ndalim
i kohės. Kur nuk ka mendime, si mund tė mendoni pėr tė shkuarėn dhe si mund
tė mendoni pėr tė ardhmen? Nuk ka asnjė mėnyrė pėr tė menduar pėr tė
tashmen, ju jeni tashmė nė tė. Nuk ka nevojė pėr tė menduar pėr kėtė, jeni
duke pėrjetuar atė.
Vazhdon...
(1)
(2)
(3)
(5)
(6)
|