|
Njė ndėr krijimtaritė mė tė
lėvruara tė letėrsisė shqiptare, ėshtė edhe POEZIA. Gjini e letėrsisė ku
bota e brendshme, ndjenjat mė sublime, frymėzimi hyjnor... shprehen
pėrmes shkronjave tė cilat krijojnė vargje... vargjet, pastaj, shpalosin
mendime, mendimet krijojnė energji, energjia ndez dritat e dijės, rrezet e
artė tė sė cilės i japin ngrohtėsi zemrės, mendjes dhe shpirtit, e me kėtė,
edhe kuptim dhuratės mė tė shtrenjtė, vetė jetės.
Qė nga Lekė Matrėnga e Pjetėr Budi, kjo energji nuk u ndalė asnjėherė sė
hedhuri farėn e dijės, duke e kultivuar atė me dashurinė mė tė ēiltėr nė
shpirtin e pastėr e fisnik tė popullit shqiptarė. Duke i mposhtur tė gjitha
sfidat e kohės, kjo frymė e shpirtit tė popullit, xixat e saja tė arta, si
njė pishtar i shpresės, u bartėn gojė mė gojė, mendje mė mendje, zemėr mė
zemėr... brez pas brezi... nga kokat mė tė ndritura tė kombit si: Naimi,
Ēajupi, Mjeda, Asdreni, Shiroka... pėr tė vazhduar tek Fishta, Konica, Noli,
Migjeni... e deri nė kohėn tonė, duke u kthyer ai pishtarė nė flakadan tė
pėrhershėm qė tashmė nuk ka forcė nė botė qė mund ta shuaj fuqinė e zjarrit
tė tij...
Dua ta falėnderoj nga zemra mikun tim dhe poetin e mirėnjohur,
ADEM ZAPLLUZHA,
qė me pėrkushtim tė jashtėzakonshėm, vizitorėve tė kėsaj faqeje, por edhe mė
gjerė, do tua prezantoj disa nga poetėt mė tė njohur tė kohės sonė, e me
kėtė, do e plotėsoj e pasuroj edhe mozaikun e mrekullueshėm tė letėrsisė
shqiptare.
(www.sa-kra.ch)
Pėrgatiti:
Adem ZAPLLUZHA
ANTOLOGJI E POEZISĖ MODERNE SHQIPE
LUMTURI
PLAKU
Hyrje
Lumturi Plaku, lindur e 28 nėntor 1949 nė Konispol Sarande.
Qe dhjet vjeē kur pėr arsye persekutimi me familjen u transferua
nė Kavajė e nė vitin 1972 u martua e u stabilizua nė Durrės.
Nė Durrės banoi deri me 1991 e qe atėherė si shumė emigrantė
shqipėtar jeton ne Itali.
Mbasi ishte e persekutuar nga regjimi i diktaturės nuk mundi tė
shkruante.
Mundimet e mėdha tė emigrimit filloj ti mjekonte e lehtėsonte me
shkrimet saja, duke mbushur xhepat e pėrparėseve me copa letra, ku
rreshtonte njė nga njė poezitė e saje.
Botoi librin e parė me poezi "Brigjet e mia".
Shumė shpejt librin e dytė po me poezi "Syri i botes time".
Vazhdoj me proze, njė libėr, ku nėpėrmjet njė tregimi tė
thjeshtė - dialog nėnė-bijė, rreshton njė serė proverbash e fjalėsh tė urta
popullore. Ky libėr titulluar "Floriri nė fjalė".
Vazhdon me njė libėr dy gjuhėsh italisht-shqip, ku thur nė poezi
legjenda e histori me vlerė shqiptare e i pėrkthen nė prozė nė italisht
(pėr t'i shpjeguar mė mirė domethėnien e vlerėn e tyre. Libėr ky i titulluar
"vlerė flori - valori come oro".
Vazhdon me librin tjetėr me poezi "Unė jam shkronjat".
Njė roman autobiografik familjar "Kronika e dėnimit me vdekje".
Kėtė vit botoi librin e ri me poezi "E imja lirikė".
O PERĖNDESHĖ NĖ KĖTĖ NATĖ
O bukuri,
o perėndeshė nė kėtė natė,
pse ja lėshove si pupėl lehtė,
mėngėn fustanit
si rrip i hollė, ngjyrė borė tė bardhė
mbi krahun bronz, si ēokollatė,
e le lakuriq, komplet tė zhveshur
supin aq joshės, tė rrumbullakėt?
Mos vallė prej pamjes, qė mbretėronte
trullosur mėndja, nuk komandonte
e hardalisej me atė det
magji tė qetė
qė si pasqyrė i ish bėrė hėnės
dhe e kishte marrė, mbėshtjellė nė krahė
dhe e mbante ėmbėl,
si fėmija i vogėl nė gji tė nėnės?
A vallė atė sup
lakuriq, zbuluar
kupė vere e bėre, dehje pėr mua,
qė u drithėrova, sapo tė pashė
prej thoit, nė flokė
si gjethja ndėr fllad
i rėnė i tėri brenda nė ty,
nė dashuri si prush magji
e s'jam i zoti qė tė ndaloj
fėrfėllimėn e fluturave,
qė hedhin valle nėpėr stomak.
o perėndeshė nė kėtė natė!
TĖ JEM PIKĖ SHIU.
Sikur tė jem njė pikėz shiu,
tė bie avash mbi flokėt e tua
e dalėngadalė
tė rrokullisem,
tė shėtis mbi ballė
e lehtė tė zbres,
tė mbėshtetem mbi qerpikun e gjatė.
Pak tė qėndroj,
e prej tij tė rrėshqas mbi faqe,
mbi buzė,
tė shuaj pasionin,
qė kuqėlon mbi to gufuar, si zjarr, si shpuzė.
Pastaj ngadalė, tė zbres poshtė gushės
mbi dekolte,
tė futem gjoksit,
ta bėj si strehė e, atje,
tė ngelem i dehur me erė, pėr mot tė motit.
TI IKE...
Ti ike, pa kthyer kokė, siē ishe,
me ato supet rrumbullake e lakuriqe
e harrove,
qė frymėmarrjen me vete ma more...
E ke atje brenda tek gushėza,
ta lashė kur ėmbėl tė putha.
Unė ngela si nata, pa fije drite,
se ike e harrove tė mė lije
edhe ndriēimin e syve,
mė more edhe rrahjet e zemrės
dhe fjalėt e tingullin e kėngės.
Ne tė dy smund tė rrojmė tė ndarė,
merrma dorėn time, mbama nė tė tuat
e shtrėngoma pak...
Mbėshtillem ėmbėl nė kraharor ,
kthimin e dritės sė syve tė shijoj,
tė marr frymėmarrjen tek gusha,
tė mė kthehet ritmi i zemrės
bashkė me fjalėt
dhe tingullin e kėngės.
KUR SHKRUAN SHPIRTI
Dikush
kur lexoj njė shkrimin tim,
e pashė, qė u pėrlot,
ngeli pakėz i heshtur,
por si pėr ēudi mė bėri njė kritikė
«Poezia s duhet tė qaj
duhet tė jetė e lumtur, e lehtė, si tingull, si vals,
si deti me tė ėmblat dallgė »
Unė e habitur e shikova si njė fėmijė e zėnė nė faj,
e i them ngadalė:
«Sju kuptoj,
si mund ta shkruaj njė poezi si behar,
kur shpirtin e kam pellg e lotė duke qarė?»
Sot
dikush nga larg, mė bėri njė shėnjė nderimi,
pastaj u afrua
e me buzėn nė tė qeshur, mė thotė ;
«Ty sduhet tė tė flas me gojė..
se nė jetė skam qarė kurrė, jam burrė i fortė
por libri yt mė ka bėrė tė derdh lot.
Smė vjen keq, qė qava e them troē,
e meritonin ato lot
e bėra shaka kur thash qė stė flas me gojė ».
Pastaj, hapi krahėt e me urime fort mė pėrqafoi.
Ētė tė them
Fjalėt, thellė nga shpirti dalė
edhe qeshin dhe pėrloten, edhe qajnė
PA BUKE
O nėnė mė erdhi gjumi, sonde sdo hėm darkė?
Shko fli bija ime, skam thėrrime tė tė jap.
O nėnė, tė fle gjumė, smė lė dhimbja nė stomak
dhe nė drekė skish bukė, hėngra vetėm njė kafshatė.
O bijė, fort mbylli sytė, shtrėngo duart nė bark
urinė, vraje me gjumė, tė kaloj dhe kjo natė.
Nėna do tė zgjojė , bukė, ushqimin tė hash
nė se yt vėlla do sjell ndonjė copė bukė nga jashtė
Fli, shko fli, o bijė, nėna e ngratė, i thotė
e me ėmbėlsinė e vrarė e fėrkon nė kokė.
Mėrmėrin me vete , me shpirt duke qarė
-O zot, mos durofsh, se unė jam gjallė, por e vrarė.
Si ma mbajti zemra e i thash bijės , fli,
fjalėt e sajė mė therin , o nėnė kam uri.
Pa ngjyrė ngeli hėna, se ja kish marrė nėna,
qė shihte nėpėr mjegull, urinė duke fjetur.
Mes dhimbjesh shef djalin, qė nė derė u fut
kishte shitur misrat, por skishte gjetur bukė.
Ish vonuar shumė, duke erdh vėrdallė
Sdonte tė kthehej bosh e me duar tharė
Si fajtor pa faj i lėshoj nėnės nė dy duart
lekėt, qė kish nxjerr me dy misrat tepruar.
-ska gjė bir, po haje, njėrin ti pėr darkė
me tjetrin nė dorė, i shkoj bijės pranė.
Me ngadalė e zgjoj, urinė tja vriste
e ajo filloj sy mbyllur, misrin maēaliste.
E qetėsuar nė shpirt, ju dha puthje tė dyve
Eh, pėr vete u ngop me erėn e fėmijėve
.ehhhh.
|
