|
Njė ndėr krijimtaritė mė tė
lėvruara tė letėrsisė shqiptare, ėshtė edhe POEZIA. Gjini e letėrsisė ku
bota e brendshme, ndjenjat mė sublime, frymėzimi hyjnor... shprehen
pėrmes shkronjave tė cilat krijojnė vargje... vargjet, pastaj, shpalosin
mendime, mendimet krijojnė energji, energjia ndez dritat e dijės, rrezet e
artė tė sė cilės i japin ngrohtėsi zemrės, mendjes dhe shpirtit, e me kėtė,
edhe kuptim dhuratės mė tė shtrenjtė, vetė jetės.
Qė nga Lekė Matrėnga e Pjetėr Budi, kjo energji nuk u ndalė asnjėherė sė
hedhuri farėn e dijės, duke e kultivuar atė me dashurinė mė tė ēiltėr nė
shpirtin e pastėr e fisnik tė popullit shqiptarė. Duke i mposhtur tė gjitha
sfidat e kohės, kjo frymė e shpirtit tė popullit, xixat e saja tė arta, si
njė pishtar i shpresės, u bartėn gojė mė gojė, mendje mė mendje, zemėr mė
zemėr... brez pas brezi... nga kokat mė tė ndritura tė kombit si: Naimi,
Ēajupi, Mjeda, Asdreni, Shiroka... pėr tė vazhduar tek Fishta, Konica, Noli,
Migjeni... e deri nė kohėn tonė, duke u kthyer ai pishtarė nė flakadan tė
pėrhershėm qė tashmė nuk ka forcė nė botė qė mund ta shuaj fuqinė e zjarrit
tė tij...
Dua ta falėnderoj nga zemra mikun tim dhe poetin e mirėnjohur,
ADEM ZAPLLUZHA,
qė me pėrkushtim tė jashtėzakonshėm, vizitorėve tė kėsaj faqeje, por edhe mė
gjerė, do tua prezantoj disa nga poetėt mė tė njohur tė kohės sonė, e me
kėtė, do e plotėsoj e pasuroj edhe mozaikun e mrekullueshėm tė letėrsisė
shqiptare.
(www.sa-kra.ch)
Pėrgatiti:
Adem ZAPLLUZHA
ANTOLOGJI E POEZISĖ MODERNE SHQIPE
LEK
GJOKA
Hyrje
Lek
Gjoka (1970), ka lindur nė Kallmet tė Lezhės, njė nga fshatrat mė tė bukura
nė Shqipėrinė e Veriut, me njė gjelbėrim tė pėrhershėm, me ujėra tė
bollshėm, me njerėz punėtorė e artdashėse bujar. Kėtė fshat e njohim edhe me
verėn "Kallmet", e tė tjerėt e idetifikojnė me leksikografin e parė
shqiptar, e patriotin e madh Ipeshkvin Imzot Frang Bardhi (1606 1643).
Autori nė fillim tė vitit 1991, duke mos duruar dot ofshamat e
fundit tė komunizmit, qė kėrkonin ta merrnin nė varrin greminė qė po binte,
me qindra jetė djaloshare, arratiset nga ushtria nė Ersekė tė Kolonjės pėr
nė Greqi, ku nė Athinė njihet me poetin, publicistin e gazetarin e talentuar
Kolec Traboini. Atje nisi tė botojnė reportazhe, artikuj dhe cikle me poezi
nė gazetėn "Egnatia", qė botohej nė Greqi nga z. Traboini.
Krijuesi Gjoka, ėshtė njė fitimtar i pėrhershėm mbi rropatjet e
tranvajat e jetės.
Nė vitin 2001, botoi vėllimin e parė poetik: "Lotėt e puthjes"
me redaktor Kujtim Dashin dhe recensues poetin Ndoc Gjetja, qė pasoi me
vėllimin e dytė: "Diellin e kapa pėr veshėsh" (2003), "Dallgėzim i oqeanit
shpirtėror" (2008), "Retė i kam mbyllur me ēelės"(2013) dhe librin e parė me
tregime "Pėrroi i Djallit"(2013).
Ka nė proces botimi ne Jacksonville Florida librin e dytė me
tregime Takim me vdekjen
Ėshtė njė risi sa i pėrket rrethit tematik, sferės sė
preokupimeve dhe prurjeve me ngjyra artistike, poezi tė cilat kryekreje
ndėrtojnė njė profil tė mvetėsishėm nė krijimtarinė e autorit.
Librat me poezi tė Gjokės, sjellin njė lloj tjetėr arome, pėr
shkak tė rrethanave jetėsore. Deri nė ditėn e daljes nė dritė krijimet janė
shikuar e lėmuar me shumė kujdes, duke arritur nė kėtė pėrzgjedhje, qė i ka
bėrė vargjet mė tė komunikueshme e mesazh pėrcjellės.
Cikle me poezi shpesh autorit, i janė botuar nė antologjinė
poetike: "Balada e largėsive" (1995), 45 poetė pėr Lezhėn" (1996), "Pas
Migjenit (2001), si dhe nė gazetat e diasporės: Jeta Katolike, Illyria
(New York), Dielli i Shoqatės Pan Shqiptare Vatra Pena organ i shoqatės
se shkrimtareve shqiptaro-amerikane, Bota sot si dhe nė Tiranė, Prishtinė
dhe shumė faqe interneti dygjuhėsh shqip anglisht.
QAJNĖ NĖNAT
E gjora vjeshtė kishte shkuar pėr gjumė
e dehur nga ahengu i dasmave
qan,s'di pse qan kaq shumė
mos qan pėr natėn e akujve?
Apo qan pėr krevatin bashkėshortor tė boshatisur
megjithėse kish lindur pėr njė dashuri tė stuhishme
por fryn shumė murrlani i varfėrisė
dhe dashuritė nė mėrgim i niste!.
Qan vjeshta me lot nėnash
qan prej pėrmallimit mė ēurka lotėsh dhe hėna
Ah pėr besė s'po rrej
nė Shqipėri qajnė pėr bijtė mėrgimtarė NĖNAT....
FLUTURAAN NDJENJAT NĖ ASFALTET EPSHORE
Fluturojnė ndjenjat nė asfaltet epshore
qiejt e vranėsirave u mbyten nė det
u puthen pa mburrje buzėqeshjet trupore
me trenin e mėrzisė iku trishtimi nga ky planet!
Larg ... sa larg dhe sa afėr
buzėt po nxjerrin avujt e pritjes sė gjatė
nė arteriet e dashuritė ngatėrrojmė rrugėt e ardhjes
e nė tė njėjtin stacion zemėr puthemi prape!..
Dy ndjenja pėrballė si dy statuja tė dashuruara
flasim me heshtjen shpirtėrore tė takimit
shtrijmė duart e papritur afrojnė buzėt e zjarrta
e shpėrthejnė fishekzjarret e puthjes a fėrkimit !...
Fluturuan ndjenjat ne asfaltet epshore
trishtimi u mbyt ne zjarrminė e puthjes
hėna nė bisht tė syrit na fal njė buzėqeshje hėnore
e zjarrmi shpirtėrore i rrjedhin buzėve !
GJUHA SHQIPE
Qesh fytyra e Bjeshkėve tė Larta
kur shqip era nis e flet
dhe u nisėn nėpėr udhėt e largėta
rrokullimthi nė kurbet !
Shtriqet fusha e pėrgjumur
dhe njė sy pakėz e hap
shqip ia nis kėngės dhe lumi
shqip nisin tė flasin rruzaret nė gjak!
Shqip nis flet dhe shija e puthjes
ku dashuria nis e rrjedh
shqip nis flet dhe loti i humbjes
kur shpresa nė rrugė na ka ngel !
Por... ikėn shqipja nė mėrgim
se varfėrinė duhet vra
nis fėmija tėrė pikėllim
edhe shqip ai nis me qa!
Qesh fytyra me vogėlushin
sa mirė shqip ai din me qa
malet jashtė frymėn ndalin
deti sytė hapi t'u pa!
Ē'ashtė ky zė, kjo gjuhė qė mbjell
diamante rreth e qark
e vranėsirėn nė det e hedh
vetėm diellin sjell nė prag ?!
Qė shėron mall e trishtime
tė ftohtin nė shpirt nė atė vend ta heq
e me ty rri nė hall e nė gėzime
e kurrė s'lodhet, kurrė s'thotė dreq !
Gjuhės shqipe i qeshin sytė
nė mėrgim bijtė i ledhaton
shqip prapė flasin dhe dashuritė
dhe era e shpirtit veē shqip kėndon!
ME MORI MALLI TE SHKOJ NE VELE ...
Me mori malli te shkoj ne Vele
se desh harrova frymėmarrjen e malit
se desh harrova muzikėn e gurrave me ujė te kthjellet
se desh harrova shijen e ajrit!..
Se desh harrova gjuhen e lisave
tek shtriqen te pėrgjumura pėrmbi tokė
me rreke lotėsh qajnė pa pushim sythat
se kane ngelur jetim pa shoke!..
Me mori malli qe ne malin e Veles te shkoj
e Kallmetit ndjenjat ti thėrrasin:heeej shihmė jam yt bire
ne auto rrugėn e ēmendur tė Floridės makinėn ndaloj
me tonelata mėrzie e hidhėrimi kam pirrė..
Nuk e di kur do te shkoj ne Vele
se askush me poste s'ma nisi
qan mali me lot malli tė blerte
dhe shtrin kėmbėn qė nė greminė mėrgimin ta rrokullisi!..
KOSOVĖS DUAN ME JA FUT NDĖRSKAMCĖN
I vranėt balli i Kosovės
i trishtė shikimi i Bjeshkėve tė Nemuna
ne avionin e lajmeve ngatėrrohen lajmet
armiqtė po jetojnė nė botėn e ėndrrave !..
Evropa po thure pėlhurėn e pritjes
si shtėpi merimange qe thurja s'ka fund
zgjat ditėt e lodhura,muajt a vitet
por ėndrra e armikut moj Evropė ashte e turbullt !..
Ja fute njėherė ndėrskamcėn Shqipėrisė
se ishim tė lodhur nė robėri shekullore
Kosovė pashė zotin hapi mirė sytė
se Evropa tė rrezon edhe duke tė mbajt pėr dore !..
Se djalli nga stepat s'po lė gur pa lėvizur
se i mbyturi nė ujė edhe ty donė me tė mbyte
dil nė diell Zonja nėnė pa hezituar e
dil moj loke durimi po shteret pėr ēdo ditė !..
Sa mirė o Zot qė bri Atlantikut
era ledhaton kėtė komb me arome Lirie
qė ndihmon tė vegjlit e nuk ja shkel besėn mikut
dhe kurrė s'ju jep dorėn padrejtėsive !..
Ejj, Kosovė pash zotin hapi mirė sytė
se Evropa tė rrezon edhe duke tė mbajte pėr dore
sa tė kesh miqtė te mos kesh kurrė frike
Miqtė qė me Lirinė falen nė Faltore !.
ME DY NĖNA ....
-Njė ditė para betimit pėr nėnshtetėsi Amerikane
Nata nuk e di pse gjumin e gjuajti mė shkelm
dhe orės i tha ti ec por mos bėj zhurmė
e ndjenjat mėrgimin e varin nė tel
se zemra pėrgatitet tė udhėtojė nė dy udhė !...
Mė fal Shqipėri por nesėr
do tė bėhem qytetar i botės sė lirė
por ti je atdheu im i parė
por ti je nėna ime mė e mirė !..
Shqipėria mė sheh disi e mėrzitur
shfryn e nė kėmbė ngrin Jonin e Adriatikun
eh mor birė e di pse keni ikur
por shpirti im do rri gjithmonė i trishtuar !..
Se fėmijėt e tu do harrojnė se c'pemė i mbolli
se thonė se vendi i huaj tė ha
do harrojnė tė flasin mė gurgullimat e bjeshkėve
e ajri i trishtė gjakun ka me ju shpėrla !..
Jo nėnė ti hidhe mėrzinė e hidhėrimin nė humnerė
mė shiko se nė ēast do tė tė qeshin sytė
tė thashė ti je atdheu im i parė
e Amerika e lirė atdheu im i dytė !...
Qesh nėnė se tashti u bėra me dy nėna
ti qė mė mėsove tė flas me male e dete
Amerika atdheu im i dytė qė mė fali lirinė
qė nėpėr botė shqiptarėve po ia mbyllin nė ēelės!...
|
