PARATHĖNIE
Bedri Neziri (1)
Xhevahir Cirongu (2)
Ky libėr ėshtė njė pėrmbledhje kritikash letrare
tė autorėve tė njohur tė vendit dhe tė huaj qė me njė vėshtrim mjeshtėror
dhe tė mprehtė shkruajnė pėr krijimtarinė letrare tė poetit kosovar Adem
Zaplluzha, i cili inkorporohet nė gjirin e margaritarėve tė poetėve tė
rrallė tė letrave tona qė krijon njė lirikė me motive tė veēantė kosmogonike.
Ndėrkaq , ky libėr mėton tė hedhė dritė mbi krijimtarinė letrare tė poetit
kosovar duke e pasqyruar dhe argumentuar vlerat e veēanta ku pėrshkruhet
fryma e modernitetit tė ideve filozofike, kurse nė qendėr tė shqetėsimeve tė
tij ėshtė revolta, kundruall njė realiteti tė hidhur, me kuptim, qė qenia
njerėzore ti ikė karakterit negativ, dhe tė prezantojė ato vlera qė shquhen
pėr vizionin e tij tė njė bote tė dėlirė. Kurse vepra e poetit kosovar Adem
Zaplluzha, do tė lėnė gjurmė nė fushėn e letėrsisė me njė varg kritikash tė
studiueseve tė njohur vendas e tė huaj qė janė marrė mbi krijimtarinė
letrare. Ndėrkaq ta njohėsh veprat e kėtij poeti kosovar nuk ėshtė vetėm njė
lexim i thjeshtė, sepse para nesh kemi njė krijues i cili ka 123-tė vepra tė
botuar, dhe po ta analizojmė krijimtarinė e poetit kosovar Adem Zaplluzha,
do ta shohim origjinalitetin dhe sinqeritetin qė komunikon, ėndėrron,
shkruan dhe ėshtė ndėr poetėt e rrallė tė letrave tona qė i afrohet viteve
tė 72-ta tė jetės sė tij . Ai meriton tė hyjė nė librin e GINISIT pėr numrin
e madh tė veprave tė botuar brenda vitit pėrkatėsisht brenda njė viti del
ti kėtė shkruar me se 30-tė vepra. I tėre opusi letrar i poetit kosovar
shquhet pėr kah botimin e veprave letrare qė janė gurė tė veēantė tė njė
mozaiku xhevahiresh dhe qė pasqyrojnė hapėsirėn mbarė shqiptare me tė gjitha
ngjyrat e saj. Cilido lexues qė do ta marrė nė duar veprat e kėtij poetit
Kosovar, do tė shohė se ka vlera tė veēanta nė poezitė e tij. Veprimtaria
letrare ėshtė shumė produktive dhe joshėse pėr ēdo lexues. Vepra e tij ėshtė
e veēantė dhe emblematike qė i ofron lexuesit njė
spektakėl tė botės metafizike, duke i nxjerrė nė pah shumė
mendime refleksive, mbi nektarin e fjalės sė bukur artistike dhe melankolinė
e shpirtit tij qė udhėton krenar duke i skalitur e thurur tinguj muzikal tė
poezisė lirike, qė me afshin e shpirtit dhe gurgullimat e zemrės sė tij tė
zhuritur pėr dashuri dhe atdhedashuri. Poeti kosovar nuk ndalet se thururi
vargje por ai, vazhdon rrugėn drejtė sė ardhmes me mesazhin se e nesėrmja do
jetė mė e bukur pėr shoqėrinė tonė ku depėrton thellė nė memorien e ēdo
lexuesi duke qenė i pavarur nga ndikimet e tė tjerėve, Ndėrkaq poeti kosovar
nuk dėshton kurrė nė fushėn e artit, sepse ai, di tė hapė rrugėt e ndjenjave
tė tija, i cili ėshtė si njė gurrė e pashtershme tė frymėzimeve tė tija
lirike, duke i trasuar nė shtigje tė reja pėrmes kėngės sė njė kombi
martirėsh qė nuk u gjunjėzua kurrė. Hapėsira e atyre qė kanė bėrė vlerėsime
dhe kritikat letrare nėpėr korpusin e botimeve tė poetit Adem Zaplluzha,
janė nga gjithė trojet shqipfolėse, madje edhe nga kritikė shqiptarė qė
jetojnė e shkruajnė nė vendet e tjera, si nė Ballkan ashtu edhe nė Evropė.
Lexuesi do ti gjejė me lehtėsi emrat e tyre nė kėtė pėrmbledhje vlerėsuese
qė botohet me rastin e 72 vjetorit tė lindjes sė poetit tashmė tė afirmuar
nė shkallė kombėtare e mė gjerė. Mė shumė se vlerėsimet tona, flet puna e
vepra e vetė poetit Kosovar, Adem Zaplluzha.
Kastriot, 4 janar 2015
(2)
Poezia e Adem Zaplluzhės ka universin e
dashurisė pėr atdheun
Shfleton librat e poetit Kosovar Adem Zaplluzha,
dhe vetja tė duket sikur udhėton sė bashku me vargun poetik nėpėr atdheun
tonė tė dashur Shqipėri! Nė ēdo varg tė poezisė gjen arteret e e venat e
poetit tė mbushura me gjak shqiptari, tė cilat gurgullojnė udhėve tė atdheut
tonė nga veriu nė jug, nga lindja nė perėndim tė vendit tonė . Vetė poeti
ėshtė i shkrirė si njė trup i vetėm sė bashku me vargun e poezisė nė ēdo
thėrrmijė dheu, e prej andej ai si njė llavė tė zjarrtė mbjell dashuri nė
zemrat e njerėzve. E veēanta e kėtij poeti ėshtė se, nė oazėn e botimeve qė
ato janė tė shumta, spikatin pėr njė stil sa tė thjesht, po aq edhe
filozofik qė pėrcjellin tek lexuesi. Ai ėshtė i kuptueshėm nė vargun qė
shkruan, saqė ky varg i lexuar nga gjithė shtresat shoqėrore, duke filluar
nga punėtori, nxėnėsi, bujku, historiani, intelektuali, etj,
pėrcjell tek ata mesazhe tė qarta e qė tė mbeten nė memorie.
Me tė drejtė, pėr kėtė autor prodhimtar si njė frut shege, kanė shkruar
mendimet e tyre duke e cilėsuar si njė poet vizionar e qė meriton njė
vlerėsim tė veēantė . Hapėsira e atyre qė kanė bėrė vlerėsime dhe kritikat
letrare nėpėr korpusin e botimeve tė poetit Adem Zaplluzha, janė nga gjithė
trojet shqipfolėse, madje edhe nga kritikė shqiptarė qė jetojnė e shkruajnė
nė vendet e tjera, si nė Ballkan ashtu edhe nė Evropė. Lexuesi do ti gjejė
me lehtėsi emrat e tyre nė kėtė pėrmbledhje vlerėsuese qė botohet me rastin
e 72 vjetorit tė lindjes sė poetit tashmė tė afirmuar nė shkallė kombėtare e
mė gjerė.
Mė shumė se vlerėsimet tona, flet puna e vepra e
vetė poetit Kosovar, Adem Zaplluzha. Sigurisht , ky libėr pėr poetin do tė
jetė si njė gur meteori, cili do ti japi forcė shqiponje, do e rigjallėrojė
nė shpirt pėr ti thėnė vargut poetik: Do jetoj me ty gjithmonė.
Durrės, 18 Dhjetor 2014.
|