Sakras Art Gallery

Sekuenca filmike

RTK

TOP CHANNEL

RTV 21

ALSAT

TV KLAN

KLAN KOSOVA

BOTA.AL

ALBANIAPRESS

ALBINFO

EXPRESS

KOHA DITORE

ZËRI INFO

KOSOVA SOT

INSAJDERI

BOTA SOT

GAZETA METRO

GAZETA SINJALI

ALBANIAN POST

KALLXO COM

LAPSI.AL

ZEMRASHQIPTARE

KOSOVA PRESS

TELEGRAFI

EUROPA E LIRË

ZËRI I AMERIKËS

PSIKOLOGJIA

TRIBUNA SHQIPTARE

SHËNDETI

DITURIA

PRESHEVA.COM

GJUHA SHQIPE

KOSOVARJA

RADIOPROJEKT

Shkruan: Alda TAÇE SHPATA

DERI NË BALADËN TJETËR

Librin e autorit Adem Zaplluzha "Deri në baladën tjetër" mund ta shkarkoni falas në sektorin

„Literaturë“

(E falënderoj përzemërsisht autorin)

ARKEOLOGJIA POETIKE KALON NËPËRMJET DHIMBJES

Hermeneutika midis poetit dhe pritjes deri në baladën e radhës.

Në dilemat e mia për të marrë në dorë një libër kalibri, libri i 180-të, me përsiatje të forta filozofike në brendi, baca Adem më shkruan:

 "Bija ime, shkruaj me shpirt, sikurse shkruan shpirti im rebel, e nëse janë filozofike ato që unë shkruaj më mirë."

U ndodha në mes të autorit dhe veprës, më duhej të ndiqja një praktikë metodologjike dhe hulumtuese për të interpretuar dhe t'i jepja librit e poetit atë që me të vërtetë u takon.

Produkti shpirtëror i këtyre lirikave të fuqishme kalon mbi njohjet empirike e racionale, ta njohësh në qelizë të gjithë lëndën poetike e mendore të Adem Zaplluzhës do të thotë të njohësh strukturën si tërësi.

Të tri ciklet janë vendosur në lidhje organike me njëra -tjetrën, organizimi tyre i brendshëm përbën një semantikë tredimensionale (shënjuesi, i shënjuari, shenja).

Në ciklin e parë "Atdheu im i mjerë, toka ime e djerrë", tabloja e gjerë e imazheve të ndërtuara nga metafora e simbole zbulon tragjikën dhe përceptimin mbi ndjenjat dhe idetë e qenies humanë për ekzistencën e tij dhe të truallit të të parëve. Realiteti historik absurd, ku është në krizë të përhershme njeriu dhe toka, struktura dhe fenomeni, imazhi dhe poezia. Poeti  në thellësinë e të ndjerit dhe thjeshtësinë e të shprehurit ndërton pamjen reale të një krize nëpër fusha, qielli i grisur, kambana të shurdhuara, një lloj vaji i trishtuar del nga dheu. Pra kjo tablo poetike të krijon tragjizmin e dheut, e diellit, e ajrit, e bukës, e besimit e këngës. Zaplluzha krijon arketipat, të cilat kanë zënë në kurth atdheun, politikën, moralin, filozofinë, psikologjinë dhe fatin e kosovarit.

Kuptimi i tërësisë së një fenomeni nuk është shuma e thjeshtë e pjesëve përbërëse të tij, por një kuptim i organizuar me domethënien e tërësisë (Totaliteteti dhe varësia e ndërsjellë). Pra pjesët  janë të ndërthura mes tyre me veçoritë dhe dallimet që ato mbartin.

Në ciklin e dytë "Po ashtu një shi i çmendur", koncepti kohor përzihet me konceptin hapësinor dhe tragjikisht koha dhe vendi shkrihen në një të tashme të përjetshme.

"Stinët që janë nisur me trenin e fundit nuk vijnë,

s'ka Krishtlindje, as baba dimër.

Nëpër ullukët e dhimbjes pikon trishtimi i ditës.

Të grisura si hartat e atdheut...

A thua vallë do kemi forcë të ecim nëpër golgotën e baladave...

Desha të blej një gjysmë ëndrre."

Përshkrim absurd, endje e përjetshme, mërzi e përhershme (më e theksuar se te Bodleri), dhimbje që rrjedhë, të gjitha këto elemente ndërtojnë tërësinë e paradokseve reale, dramën e ekzistencës, tragjizmin e psikikës humane.

Nuk arrij të krijoj një imazh të qartë per procesin e të shkruarit ,sesi mund të ndiej  kaq thellë dhe si mund të ruaj të pastër arsyen analitike poeti Zaplluzha. “Arkeologjia e diturive” ,strukturalizmi filozofik i Erih From heq paralele me arkeologjinë poetike të poetit, vetëm një gjeni e tillë krijuese mund t’i zbulojë këto struktura poetike, mendore e shpirtërore.

Deri në baladën tjetër është cikli i tretë ,njëherësh dhe titulli i librit.

Intrigues vendi "Te aromat e zambakëve të Prizrenit ", një dëshirë e mbetur pezull...

Koha si një pushtet i zgjatur dhe i frikshëm dhunshëm  masakron dashurinë. Dashuria ndjenjë e fuqishme dhe e pamundur njëherësh ,e zhveshur, lakuriqe, e pafajshme, e etur për të ndier në qelizë jetën rrëshqet në këto vargje me gjithë vërtetësinë e saj.

“Kur ishte koha të flasim për dashurinë

Ti s'kishe sandale të kuqe

Ashtu si unë që s'kisha këpucë me shollë të trasha

Ishim këmbëzbathur si dashuria jonë.”

Koha dhe fati kanë zënë në kurth dashurinë, absurdi ka depërtuar në çdo impuls femëror e mashkullor, ia ka veshur dhimbjen ndjenjës, por pa arritur ta tjetërsojë në thelb.

Shqisat lidhen me botën e dëshirave herë të mjegullta, herë të patrajta, megjithatë në çdo rast si forma të qarta imazhesh, ku dashuria megjithëse këmbëzbathur  shfaqej në pllanga të dukshme ekzistence .

Ky libër i shtohet koleksionit të madh të veprave të Adem Zaplluzhës me gjithë madhështinë e merituar, sepse paraqitja e tij më fisnike është hermeneutika e tij poetike, e cila do të na lerë të presim "Deri ne baladën tjetër"...

Poezi nga libri i autorit Adem Zaplluzha "Deri në baladën tjetër" 

BEREQETI KISHTE VDEKUR NËPËR FUSHA

Në vetminë e trishtuar të lagjes

Dëgjoj zërin e një muzike

Po bien daullet

Po bien për ata që kanë vesh

Po bien e s’ndalen zërat e kambanave

Thonë se qielli është grisur

Kujt t’i besoj

Në këtë kohë të çmendur

Asnjë njeri s’pashë as nuk shoh

Me mendje të shëndoshë

Kanë kaluar disa vite të thata

Pa shi e breshër

Bereqeti kishte vdekur nëpër fusha

Thatësira si një mbret i egër

Sundonte në shpirtin e lënduar të gjelbërimit

SHIKOJ ME VËMENDJE DHE DËGJOJ

Çfarë të bëj në këto çaste delikate

Të bisedoj me erën

Ose t’u flasë drurëve që nuk më dëgjojnë

Janë shurdhuar si kambanat

Asnjë meshë në qytetin tim

Nuk i ngjanë meshave të etërve

Ky fyell prej drurit të mështeknës

Më duket se i ka huazuar

Tingujt e gjetheve

Dhe gjatë tërë kohës

Dëgjoj onomatopenë e stralltë të shkëmbit

Dëgjoj sheshazi

Një lloj vaji të trishtuar që del nga dheu

Shikoj duart e mia të lodhura

Shikoj me vëmendje dhe dëgjoj

Zërin e trishtuar të përroit

Askush nuk paska mbetur

Në këtë lëndinë të djegur

Askush përpos barit të fishkur

Dhe krakëllimave të korbave

PASHË VDEKJEN TIME

Çfarë dini ju për gjethet

Mendoni se jeni të mençur

Sa jeni afër budallenjve

Sa jeni larg vetvetes

Aq jeni afër sa këmisha e juaj

E palarë

Në lëkurën e zhubrosur të lisit

Ku mund të dini ju se çfarë

Kam parë nëpër llagëme

Çfarë s’kanë përjetuar

Sytë e mi të gështenjtë

Nëpër istikamet e trishtimit

Njerëz të djegur

Nga trupit të tyre i vinte era thëngjill

Pashë kuaj të rrjepur dhe njerëz

Që u mungonin

Gati të gjitha gjymtyrët e trupit

Bretkosat që këndonin në kor

Pashë vdekjen time

Në një arkivol të gurtë

E cila edhe në ato çaste s’dinte të qajë

PASTAJ ZGËRDHESHEJ DERISA NUK ÇMENDEJ

Në këtë luftë të pabarabartë e të pistë

Kishte disa lloje vrasjesh

Sokakëve të fëmijërisë

Bridhnin si qentë e tërbuar

Njerëz të huaj

Vraponin si pragjet e kalbur

Dikush ishte vrasës me pagesë

Vrite secilin njeri

Që i pengonte dikujt

Ose i sharronte rrapet shekullorë

Sharronte deri në rrënjë

Unë pashë edhe të tillë

Që e vritnin vetveten në pasqyrë

Sa e sa arkivole

Kalbeshin nëpër korridoret e errëta

Kalbeshin edhe hijet mbi kokat tona

Kështu dukej kjo luftë shfarosëse 

Me vrasës me pagesë e  pa pagesë

Për pikë të qejfit

Ta gozhdonin plumbin në ballë

Pastaj zgërdhesheshin deri në çmendi