Njė ndėr krijimtaritė mė tė
lėvruara tė letėrsisė shqiptare, ėshtė edhe POEZIA. Gjini e letėrsisė ku
bota e brendshme, ndjenjat mė sublime, frymėzimi hyjnor... shprehen
pėrmes shkronjave tė cilat krijojnė vargje... vargjet, pastaj, shpalosin
mendime, mendimet krijojnė energji, energjia ndez dritat e dijės, rrezet e
artė tė sė cilės i japin ngrohtėsi zemrės, mendjes dhe shpirtit, e me kėtė,
edhe kuptim dhuratės mė tė shtrenjtė, vetė jetės.
Qė nga Lekė Matrėnga e Pjetėr Budi, kjo energji nuk u ndalė asnjėherė sė
hedhuri farėn e dijės, duke e kultivuar atė me dashurinė mė tė ēiltėr nė
shpirtin e pastėr e fisnik tė popullit shqiptarė. Duke i mposhtur tė gjitha
sfidat e kohės, kjo frymė e shpirtit tė popullit, xixat e saja tė arta, si
njė pishtar i shpresės, u bartėn gojė mė gojė, mendje mė mendje, zemėr mė
zemėr... brez pas brezi... nga kokat mė tė ndritura tė kombit si: Naimi,
Ēajupi, Mjeda, Asdreni, Shiroka... pėr tė vazhduar tek Fishta, Konica, Noli,
Migjeni... e deri nė kohėn tonė, duke u kthyer ai pishtarė nė flakadan tė
pėrhershėm qė tashmė nuk ka forcė nė botė qė mund ta shuaj fuqinė e zjarrit
tė tij...
Dua ta falėnderoj nga zemra mikun tim dhe poetin e mirėnjohur,
ADEM ZAPLLUZHA,
qė me pėrkushtim tė jashtėzakonshėm, vizitorėve tė kėsaj faqeje, por edhe mė
gjerė, do tua prezantoj disa nga poetėt mė tė njohur tė kohės sonė, e me
kėtė, do e plotėsoj e pasuroj edhe mozaikun e mrekullueshėm tė letėrsisė
shqiptare.
(www.sa-kra.ch)

Pėrgatiti:
Adem ZAPLLUZHA
ANTOLOGJI E POEZISĖ MODERNE SHQIPE
BEQIR
BUZUKU
Hyrje
Beqir
Buzuku u lind mė 21.01.1948 nė fshatin Tygjec tė komunės sė Kamenicės.
Shkollėn tetėvjeēare e kreu nė vendlindje. Gjimnazin nė Kamenicė, ndėrsa
Shkollėn e lartė pedagogjike, grupi gjuhė dhe letėrsi shqipe,ne
Universiteti-n e Prishtinės, dega nė Gjilan.
Nė vitin 1971 u punėsua nė njė ndėrmarrje punuese nė Kamenicė,
nė vendin e punės nėpunės kontabiliteti. Aty punoi tetė vjet. Pastaj nga
kontabiliteti, nė tė njėjtėn ndėrmarrje, kaloi nė tjetėr vend pune,
pėrkthyes nė administratėn dygjuhėsore shqip-serbokroatisht dhe anasjelltas
ku punoi plot dhjetė vjet. Nė vitin 1989, pas suprimimit tė autonomisė sė
Kosovės, u ndalua pėrdorimi i gjuhės shqipe nė administratė. Dhe ai u largua
nga puna.
Nė vitin 1990 duke pa pozitėn e rėndė sociale tė punėtorėve
shqiptarė, tė cilėt Serbia me dhunė i largoi nga puna, u inkuadrua nė
Shoqatėn Humanitare Nėna Tereze tė Kosovės, dega nė Gjilan, ku punoi plot
12 vjet.
Veprimtaria letrare
Gjatė kohės derisa ishte gjimnazist, gjatė viteve 1966/68, qe
bashkėpunėtor i gazetės Rilindja pėr komunėn e Kamenicės. Brenda asaj kohe,
pėrkatėsisht deri nė vitin 1969, pėrveē gazetarisė u mor edhe me poezi pėr
fėmijė, por herė-herė edhe tregime, tė cilat i botonte nė revistėn Pionieri,
Rilindja pėr fėmijė, GEP-i, Flaka e Vėllazėrimit, BAT (Bazat e arsimit
teknik) etj. Nė kėtė tė fundit botoi disa tregime me tematikė fantastiko-shkencore.
Ai duke pa se nė letėrsinė pėr fėmijė nuk mund ta trajtonte
aktualitetin e kohės, nė tė cilin ndodhej Kosova, nėn okupimin serb, shkroi
edhe pėr tė rritur. Shkroi poezi, poezi satirike, humoristike dhe humoreska
(nė prozė) tė cilat i botoi nė Rilindja, Jeta e re dhe Zėri i rinisė.
Pėrveē shumė poezive e disa tregimeve tė botuara nė revista e gazeta ka
botuar edhe kėto vepra letrare:
Pesha e ngjyrave (poezi pėr fėmijė), Pionieri, Prishtinė, 1995,
Etje pėr buzėqeshje (poezi pėr tė rritur), Jeta e re, Prishtinė,
1995,
Ēupėza e ngjyrave (poezi pėr fėmijė), Pionieri, Prishtinė, 1996,
Pėrtej tė sotmes, novelė fantastiko-shkencore (pėr tė rinj),
Forumi i krijuesve tė artit, Prishtinė, 1997,
Lahuria e lulemollėve (poezi pėr fėmijė), Forumi i krijuesve tė
artit, Prishtinė, 2001,
Ēelėsat majė lapsi (poemė pėr fėmijė), Forumi i krijuesve tė
artit, Prishtinė, 2004,
Rrėshqitje nė udhėkryq (poezi pėr tė rritur), Galabroi,
Prishtinė, 2005,
Tri ditėt e shtojzovalles (novelė pėr tė rinj), Lidhja e
Shkritmtarėve tė Kosovės, Prishtinė, 2009.
Atdheu me dy zemra (poezi pėr fėmijė dhe tė rinj), SHB Orfeu,
Prishtine, 2014.
Beqir Buzuku ėshtė prezantuar nė: Odhise K. Grillo: Leksikon.
Shkrimtarėt shqiptar pėr fėmijė (1872-1995) ENCIKLOPEDIKE, T. 1997, Astrit
Bishqemi Histori e letėrsisė shqiptare pėr fėmijė e tė rinj, Elbasan, 2001,
2004 dhe nė ribotimin e tė njėjtės mė 2008, Tiranė, nė (Demir Behluli)
Portrete shkrimtarėsh, Prishtinė, 2002, nė (Hasan Hasani) Leksikoni i
shkrimtarėve shqiptarė 1501-2001, Prishtinė, 2003, nė Panoramėn e Hysen
Kėqikut Psherėtimė pėr tokėn, Gjilan 2004, Astrit Bishqemi Autorė tė
letėrsisė shqiptare pėr fėmijė e tė rinj 1886-2009, Tiranė, 2009.
Beqir Buzuku ėshtė anėtar i Lidhjes sė Shkrimtarėve tė Kosovės
qė nga viti 1996.
Jeton nė Gjilan.
PĖRJETĖSIMI I PRANVERIMIT
Kosovė, nėna ime
dje ishe e pllakosur nė lot
Fytyrėqeshur je sot.
Vetėm ai qė nuk ėshtė dashamirė
nuk tė shikon me sy tė mirė...
Shumė u sollėm nė rreth
Kurrė pa e gjetur udhėn e shpėtimit
Kurrė pa e pa dritėn e lirisė.
Njė ditė tė gjithė tok
u shkėputėm nga amullia
Dhe ndodhi mrekullia...
Pa hamendje u hodhėm nė ngarendje
Gjetėm udhėn e besės
Pastaj pamė shtegun e shpresės
Nė historinė e atdheut
pėr tė mbėltuar dritėn e jetės.
Nė fillim tė javės sė tretė
Muaji shkurt, moti dymijetetė
Erdhi Ejona shumė e pritur
Gjatė e ėndėrruar
Me lumenj gjaku e vaditur.
Shtatėmbėdhjetė Shkurti
E kremte kulmore
Ditė e fishekzjarreve tė gėzimit
Festė e vjeljes sė frutave
tė punės shekullore.
Atė ditė tė madhe nė Prishtinė
Kosova ka veshur gjithėjetėsinė
Nė mes tė flamurit harta e saj
Harta e saj vulė shtetėsie
Dhuron frymėzim atdhedashurie.
Smirėzinjtė e vėngrashėt
Shikojnė me xhelozi
Le tshikojnė vėngėr kot
Hapėrimin tonė pėrpara
nuk mund ta ndalin assesi.
Karvani i shtetit
nga shkurti nė shkurt
ecėn pėrpara
Ecėn krenar
nga e drejta, nga e mbara.
Kosovė, atdheu im
nuk ta kthej shpinėn
Pėr asnjė ēmim...
SIMBOLIKA E JANARIT
(Dėshmorėve tė kombit)
1
Shumė pengesa patėm nė udhėjetė
Mėnjanimi i tyre nuk qe i lehtė.
Kėtu, nė tokėn tonė, qe si nė teatėr
Me shekuj zgjatėn komeditė e tragjeditė
Anadollaku e Sibirokarpataku
nuk shkoqeshin nga rolet kryesore
Thyente qafėn njėri, si lugat shfaqej tjetri
Kjo lojė teatrore u pėrsėrit prore.
2
Nėntėdhjetegjashtė stinė prapa
Nė janarin me ngricė e borė
filluam kremtimin pėrkujtimor.
Kohė me mjegull dhe duhi
mbretėroi fillim e mbarim
Mot pėr mot, nga janari nė janar
net tė tėra kalonim pa gjumė
Harxhonim shumė kohė e mund
Analizonim e planifikonim
Rrugės zigzage duhej nė fund.
3
U sollėn stinėt rrotullim
Ndryshoi koha pėr tė mirė
Ky ndryshim lypsej shfrytėzuar
Pėr tė hedhur hapa vendimtarė
Pėr ti thėnė dimrit: lamtumirė!...
Dhe njė ditė udhėrrėfyesit na nxorėn
nga pellgu i amullisė
U shpėrgjumėn atdhetarėt
UĒK-ja shtrėngoi dhėmbėt
Dhe ai veprim qe frytdhėnės
Dita-ditės herė mė shumė e herė mė pak
U shpejtua rrugėtimi pėr nė pikėcak.
SHKALLĖT E JETĖS
Rruga e jetės ėshtė e shtruar
E shtruar herė me lule
herė me baltė
Pėrjetimet e udhėtimit
nėpėr zigzaget e saj
janė tė pėrziera me helm e mjaltė.
Ndodhitė e pėrjetimet tona
nuk shlyhen dot
nga pluhuri i harresės
Mirė i kem incizuar
nė disketėn e kujtesės.
Rrokulliset jeta nėpėr stinė
Kush ngadalė kush me nxitim
shkallėve tė saj ngjitemi
Dikush arrin nė majė tė cakut
Dikush dremit nė vendnumėrim.
QYSH E LYPĖN E GJETĖN
E gjatė qe rruga jonė drejt cakut
Rrugėtimi nėpėr tė qe rraskapitės
Nė ēdo shteg na hodhėn pengesa
Ne nuk u zmbrapsėm asnjėherė
As nė dimėr e as nė pranverė.
Nė Kosovė viti 1999 ndryshe filloi
filloi i pėrcjellur me acar e duhi
Muaji janar nuk ishte i mbarė
Mesi i javės sė dytė sqe i rėndomtė
Nė fshatin Reēak ndodhi njė barbari...
Pas pesėdhjetė ditėsh erdhi marsi
Marsi muaji i adhuruar
atė vit nuk qe muaj i ngrohtė
Qe muaj me mjegull e sqotė
Qe kohė e pranverės sė vonuar.
Pesė marsi kurrė sna shlyhet nga kujtesa
Ishte kohė e ngjyrosur me zymtėsi
Atė ditė kulmoi egėrsia
Vrastarėt, si hije nate, u shfaqėn nPrekaz
dhe nė kthetra tė mortit
hodhėn: burra, gra, pleq, plaka e fėmijė.
Ai qė e hedh gurin, thonė
dorėn nuk mund ta fshehė gjithmonė
Ndodhitė e Reēakut, Prekazit...
Nuk ngelėn jashtė gjykimit tė kronistėve
Aktorėt e teatrit tė shfaqjeve tragjike
me guri ne grusht u zunė shumė ngushtė
Mė 24 mars 1999 atyre NATO u dha grusht...
LARUSHI KOHE
Krahu i punės
ia ktheu shpinėn fshatit
Dhe zbarkoi nė qytet
pėr tė shitur nė treg djersėn e vet
Aty nė ēdo skaj rruge
kanė mbi shumė kafiteri
Nė to flakė po shitet makiato
makiato me qumėsht pėrzier me ujė.
Muzgu ngjyros horizontin me purpur
Shetitorja e qytetit tim gumėzhin
gumėzhin nga vėrshima e qytetarėve
Aty kronisti ėshtė i stėrngarkuar
Kamera e celularit tė tij
kap ēdo imtėsi
Lloj-lloj portretesh
zėnė vėnd nė memorjen e tij.
Nė atė mori njerėzish
kemi e ēnuk kemi
Aty albumi i kronistit mrekullohet
me portrete tė mira
Po mund tė zymtohet
me foto te papėlqyera.
Rrallė, aty-kėtu, si hije nate
mund tė bie ne sy ndonjė mjekėrēufrak
e ndonjė mendjepakė.
Nė atė mes kemi
mendjendritur, mendjehollė
Nė fytyrėn e tyre
nuk zė vėnd asnjė njollė.
|