Sakras Art Gallery

Sekuenca filmike

RTK

TOP CHANNEL

RTV 21

ALSAT

TV KLAN

KLAN KOSOVA

BOTA.AL

ALBANIAPRESS

ALBINFO

EXPRESS

KOHA DITORE

ZËRI INFO

KOSOVA SOT

INSAJDERI

BOTA SOT

GAZETA METRO

GAZETA SINJALI

ALBANIAN POST

KALLXO COM

LAPSI.AL

ZEMRASHQIPTARE

KOSOVA PRESS

TELEGRAFI

EUROPA E LIRË

ZËRI I AMERIKËS

PSIKOLOGJIA

TRIBUNA SHQIPTARE

SHËNDETI

DITURIA

PRESHEVA.COM

GJUHA SHQIPE

KOSOVARJA

RADIOPROJEKT

Shkruan: Sazan GURI

MENDJA, NËNMENDJADHE SUPER MENDJA

Që trupi të funksionojë në mënyrë të ekuilibruar i duhet më parë të arrijë ekuilibrin në mendjen e tij, pra duhet të jetë mëndja që të funksionojë në mënyrë të ekuilibruar. Ndaj dhe sot, si dikur në fillimet e veta, njerëzimi po i kushton vëmendje kësaj teknike, për të pasur rezultate në shërimin e trupit apo të organeve patologjive

Dihet që njeriu ndijon nëpërmjet veshëve, syve, gjuhës, hundës, lëkurës dhe vepron me organet lëvizëse, si duart, këmbët, zërin organet seksuale dhe organet sekretuese, ku tërë ky aktivitet ngacmon dhe ngacmohet nga ajo që quhet shtresa e jashtme e mendjes, e thënë ndryshe ndërgjegje. Kjo përfaqëson në një kuptim tjetër shtresën eparë të mendjes së njeriut, që ndryshe quhet shtresa e dëshirës, shtresaqë merret me ndjesitë apo me reagimet si:

- të ndiejmë;

- të duam apo të mos duam diçka;

- të veprojmë apo të mos veprojmë kundrejt diçkaje.

Kjo shtresë e mendjes quhet ndryshe dhe mendje e ndërgjegjshme,pikërisht atë mendje që njeriu në miliona vjeçare e trashëgon dhe qëkatërçipërisht i ngjason me atë të qenieve me ndërgjegje të ulët, të quajtur ndryshe gjitarë (Qen, Ari, Ujk, Delfn, Kalë, Luan, Elefant, etj.)ose në zhargonin e përditshëm kafshë. Kështu në këtë nivel të ndërgjegjshëm të dëshirës instiktive dhe të mos dëshirës, njerëzit janë të ngjashëm me këtë grup kafshësh, të nxitur nga katër instinkte baze si:

- uria,

- gjumi,

- frika,

- seksi.

Këto instinkte janë natyrale dhe nuk mund t‘i mohojmë tërësisht,por që mëndja të funksionojë me kapacitet të plotë, këto instinkteduhet të analizohen, të kontrollohen dhe të plotësohen me aktivitetine mendjeve nën dhe mbi ose e shtresës së dytë dhe të tretë të mendjes,të cilat do t‘i analizojmë më poshtë. Në një kuptim tjetër, përdorimi imendjes së parë, nëse do të mund ta klasifikonim kështu, ose thjesht emendjes së prodhuar nga vetëm ajo që quhet ndërgjegje quhet ndrysheaktivitet i shtresës së jashtme apo thjesht reagim i fundeve nervore qënë gjuhën shqipe quhet gjegje, gjegjet ose në gjuhën pellazge thirrej mefjalën njërrokëshe “gjegj”, nga erdhi togfjalëshi ndërgjegje apo ndërveprim i perceptimeve ndijore.

Madje, edhe në gjuhët latine ajo prapëthirrej sipas kuptimit shqip “la cosienca-kam reaguar me bazë të shqisave. Kjo shtresë njihet me termin trupi fizik dhe drejtohet nga sistemi i gjëndrave endokrine, që nxisin të gjitha aktivitetet tona të përditshme. Nga ana e tyre, këto gjëndra janë të lidhura ngushtë me gjëndrën pineale, që ndodhet në qendër të trurit. Ekziston një lidhje e fort ekuilibri midis kësaj gjëndre qendrore të trurit, pikërisht aty ku prodhohet ose

vendosen raportet e serotoninës me melatoninën, me gjëndrat e tjera të organizmit tonë. Ështëkjo gjëndër, që ka si funksion pikë së pari nxitjen e gjëndrës endokrine në trupin tonë si gjëndrën tiroide, e pastaj me radhë atë të gjëndrave mbiveshkore, atë tek vezoret, tek testikujt,

etj., çka bëjnë që njeriu, si dhe çdo qenie tjetër gjitare me ndërgjegje të ulët të kenë ekuilibra trupore, mendore dhe/ose shpirtërore.

Deri në këto nivele, njeriu nuk ka ndryshim të madh me kafshët eshpërmendura gjitare të një fiziologjie pak më të ulët, veçse njeriu përshkak të institucioneve të shumta edukative që ndodhen arrin dhe ipërmirëson instinktet, ndjenjat, i kultivon ato, ndërkohë që ato kafshëtkanë apo zotërojnë instinkte të përkryera, të pjekura në miliona vjet,të mbrujtura me eksperiencë, ndryshe nga njeriu që ka më pak eksperiencë se ato me natyrën. Nga ana tjetër, njeriu ka ndërgjegje më tëlartë, si rrjedhojë gjykim më të madh, por kjo aftësi, pra të qënurit pak më me talent se qeniet me ndërgjegje të ulët, e bën më përtac, më të përkëdhelur.

            Ja përse, qenët, arinjtë, kuajt, delfinët, luanët, ujqërit, etj., janë mëmiqësor, më punëtor, më të ndejshëm, më të dhimbshëm, më të hakikatshëm, më të dashur, më besnik se shumica e qenieve me dy këmbë. Për këto arsye, ata kanë po aq të drejtë, madje kushtetuese, të t‘ju mbrohet jeta, familja, mirëqenia, standardi, etj. Ndaj dhe sot, shumë nga shtetet në botë kanë mundur të hartojnë ligje deri në kushtetuta për mbrojtjen e jetës së qenieve me ndërgjegje të ulët njësoj sikur me qenë popull apo njerëz.

Shtresa e dytë - mendja nënndërgjegje ose vetëdija

            Njeriundryshengakafshët,zotëronedhenjështresëtjetërtëmendjes ose zotëron një hapësirë, ku i piqen mendimet apo vend kurrihen ato, më saktë ka një enë, ku zanafillojnë dijet që drejtojnë njeriun por sidomos për punëra të mëdha. Në fakt, mendja e nënndërgjegjshmeose e vetëdijes, shpesh është më e zgjuar se mendja e ndërgjegjshme ose ajo e dijes. Ajo ka dy funksione bazë si:

- atë të mendimit të thellë, dhe/ose

- atë të analizimit apo të shqyrtimit të informacionit me kujtesat përkatëse.

            Kjo mendje kap atë shkallë, që ndryshe quhet nivel i mendimit tëpjekur, ku mendimi përmban integrim apo interpretim të dhënashderi në përgjithësim filozofik të tij. Madje, në bazë të përpunimit që tii ofron mendimit si pjesë të ndërgjegjes apo si pjesë të nënndërgjegjes apo vetëdijes, lind dhe zhvillohet kujtesa, që nga ana e saj ndahet nëkujtesë e brendshme ose cerebrale dhe kujtesë e jashtme apo periferikeose jashtë cerebrale. Sigurisht,kujtesa cerebrale ruan raporte të caktuara me atë periferike.

            P.sh në moshë të vogël, njeriu, për shkak të nivelit të ulët të përdorimit të vetëdijes ose të nënndërgjegjes, ka dhe zotëron më tepër kujtesë cerebrale të jashtme apo periferike, duke mbajtur më tepër mend numrat, datat, faktet, emrat, fytyrat, etj., por që logjika sigurisht nuk është e fort ose lë për të dëshiruar. Me kalimin e moshës, sidomos pas të tridhjetave, ky raport fillon e përmirësohet në dobi të kujtesës cerebrale të brendshme, por veçanërisht mbas të ‘40-ve, ky raport normalisht duhet të mbizotëroje tek njeriu, nëse ai është përpjekur ta përdor atë qysh në rininë e vet, në dobi të funksionit të kujtesës cerebrale, e thënë ndryshe e mendjes së trurit. Dhe mbas të ‘50-ve, njeriu fillon e dobëson kujtesën periferike, duke filluar të harrojë emrat ose mësimin përmendësh, dhe pas të ‘60-ve mund të fillojë të harrojë edhe më tepër se emrat deri në fytyra, por kjo nuk do të thotë se ai është në nivelin e të hutuarit, apo të të rrjedhurit, nëse gjithmonë, ai ruan logjikën, për pasojë dhe kujtesën cerebrale. Ai arrin në këto nivele, nëse ai, njeriu, i ka humbur të dyja këto kujtesa, le të themi harron dyqanin e pantallonave hapur. Është kjo mendje apo kjo kujtesë që dallon qenien me ndërgjegje të lartë (njeriun) nga ato me ndërgjegje të ulët (kafshët). Është kjo mendje apo kjo kujtesë që stërvitet, kultivohet mësohet. Është kjo mendje apo kjo kujtesë me të cilën duhet të mburret njeriu. Është kjo mendje apo kjo kujtesë, që njeriu ia ka borxh zotit për ata që besojnë dhe/ose natyrës për ata që nuk besojnë. Është kjo mendje apo kjo kujtesë që edhe po të ushtrohen e ta stërvitin kafshët nuk arrijnë dot kurrë nivelet njerëzore. Është kjo mendje apo kjo kujtesë që njerëzit e lënë të flejë, dyst, të rrafshët, që pastaj trashet dhe pastaj në përputhje me të trash dhe fytyrën e trupin e njeriut. Dhe së fundmi, por jo e fundit, është kjo mendje apo kjo kujtesë që quhet tru ose cervelo në gjuhën mjekësore, sepse hopi sasior dhe cilësor në zhvillimin e trurit të përparmë tek njeriu është shumë i dukshëm. Rritja e konsiderueshme e numrit të neuroneve ka ushtruar atë presion mbi kupolën e kafkës, duke rrudhosur sipërfaqen e trurit ndryshe nga qeniet e tjera e më të ulëta të gjalla, duke i dhënë kështu organit kuptimin e asaj që quhet tru. “Braintraining”, sipas filozofëve të sotme amerikane, por më tepër sipas filozofëve të vjetra të kohës pellazge, egjiptiane deri në ato të konfuzit (Kinë), e quajtur vençe, stërvitja e trurit përbën një nga gjimnastika por më së tepërmi ilaçet më të mira të mendjes. Në trurin e gjithë secilit prej nesh zënë vend mori “Qelizat staminale” qëndryshe quhen qeliza të padiferencuara, të cilat janë të gatshme që të specializohen aty dhe atëherë kur është e nevojshme. “Plastika Cerebrale” ose të ushtruarit e trurit bën që ato të mund të shndërrohen, të forcohen, të zhduken ose të formohen që nga fillimi përgjatë gjithë jetës së tyre. Në trurin tonë ekziston pothuajse një botë e tërë që është e aftë të mund transformohet dita-ditës. Ne jemi ata që vendosim, nëse ky transformim do të bëhet për mirë apo për keq.

Mendja e mbi ndërgjegjshme

            Por, njeriu paskërka edhe një shtresë tjetër të mendjes, që quhet niveli i tretë i të menduarit ose shtresa e tretë e trurit. Sipas një kuptimi tjetër, thirret ndryshe mendje super mendore, e mbivetëdijes. E asaj mendje që quhet mister, e palëvizshme, e pandryshuar, apo nuk mund të dëgjohet, nuk mund të preket. Është e pa formë, e lidhur mistikisht me qiellin, prandaj dhe quhet mendje kozmike, por edhe me tokën, prandaj dhe quhet me këmbë në tokë, që ka si veçanti se është përtej hapësirës e kohës. Kjo është shtresa e intuitës, e mprehtësisë, kreative, e ëndrrave, e intuitave e fenomeneve paranormale. Kjo mendje është më shumëatribut i dhënë nga natyra për ata që nuk besojnë ose nga zoti për ata që besojnë, që iu jepet pak njerëzve, ndoshta një për milion.

Kjo mendje fle zakonisht tek shkencëtarët, poetët, njerëzit e mëdhenj të politikës, tek disa besimtarë deri tek disa njerëz të zakonshëm, me dhunti shëruese apo hipnotizuese. Këta njerëz zotërojnë energji pozitive dhe negative, shpesh energji zoti dhe djalli, energji fale dhe fizike, energji mendje dhe truri, dhe si të tillë, ata janë të aftë të induktojnë energji tek të tjerët, të zotë të ndiqen nga turma ose të aftë të udhëheqin kombe. Këta njerëz komunikojnë me yjet, por edhe preken nga lëvizjet e tyre. Ata fjalosen me planetët, por edhe ndikohen prej tyre, por më tepër ata bisedojnë me hënën dhe prandaj, jo rrallë, e pësojnë prej saj, sidomos kur hëna ndodhet në mpakjen apo në të përplotën e saj. Tek njerëzit me energjitë e sipërcituara futen dhe ata që hipnotizojnë, ose dhe ata që shërojnë me biorrymë, që shpesh janë njerëz me mbi energji dhe e shkarkojnë, duke e shkëmbyer atë tek ata që vuajnë nga sëmundjet shpirtërore dhe organike, duke iu induktuar energji atyre, sikundër furnizohet me karburant një automjet. Hipnotizimet po përdoren shumë në psikoterapi, deri për anestezi në stomatologji, etj., por kjo mendohet se është e dëmshme, pasi personat që hipnotizohen humbasin diçka nga energjia e tyre mendore ose kthehen në të varur, në dembel, duke pritur prej të tjerëve, duke mos aktivizuar atë rezervë të tyre. Edhe sepse qëllimi si qenie e ndërgjegjshme nuk është transformimi i mendjes së secilit person nga vullneti i dikujt tjetër, por duke zotëruar veten tonë, mendjen tonë. Kjo arrihet nëpërmjet përgatitjes, siç thamë më lart, me anë të autosugjestionit. E kini vënë re, që për të njëjtën sëmundje, dikush e kalon dhe e harron, dikush e lëshon veten dhe e thellon atë. Prandaj është shumë e rëndësishme, që njeriu të kultivojë mendjen e fshehur, atë të vetëdijes, të brendshmen, atë që drejton në jetë, në gëzim e në hidhërim, në përplasje e në humbje.

            Gjithsesi, ajo që ka më shumë rëndësi është që njeriu për të patur një jetë të përkorë, të shtruar e të qetë duhet që më parë të arrijë ekuilibrin në mendjen e vet, që më pas ajo të shpërndahet në trup deri në organin e sëmurë me një patologji të caktuar. P.sh., që të funksionojë normalisht një organizëm dhe në veçanti një femër-vajzë-grua-nënë, e cila do të kalojë në faza të ndryshme të jetës, si të kalimit të fazës së pubertetit, të pasurit e një cikli menstrual të rregullt, e të pasurit të një konceptimi të lehtë të shtatzënisë, e të pasurit të një laktacioni të përsosur, e të pasurit të një aktiviteti mbarëvajtjes të fëmijëve deri në të pasurit e një menopauzë të qetë, duhet që mendja e kësaj gruaje te jetë në radhë të parë e ekuilibruar. Po aq e domosdoshme është kjo edhe për meshkujt për të kontrolluar epshet ndaj pijeve, ndaj dhunës deri në kontrollin e sëmundjeve fizike trupore, që më shumë lidhen me probleme psikomotore se sa realisht me ato organike e fizike.

            Kësisoj, që trupi të funksionojë në mënyrë të ekuilibruar i duhet më parë të arrijë ekuilibrin në mendjen e tij, pra duhet të jetë mëndja që të funksionojë në mënyrë të ekuilibruar. Ndaj dhe sot, si dikur në fillimet e veta, njerëzimi po i kushton vëmendje kësaj teknike, për të pasur rezultate në shërimin e trupit apo të organeve patologjive. Ai sa vjen e më tepër po gjen metodat, të cilat i japin përparësi mendjes para trupit dhe sot po sjellin një revolucion në trajtimin jo “medikamentos-ilaçe” të një pjese të konsiderueshme të patologjive të organizmit.

            Për të arritur në ekuilibrin mendor njeriu është i detyruar të praktikojë mendjen apo të ushtrojë e të kultivojë trurin, sepse truri, ndryshe nga të gjitha organet e tjera, është i vetmi organ që ruan rezerva të mëdha pune, aq sa njeriu e përdor atë deri në një apo dy përqind të tij. Edhe njerëzit më të mëdhenj të mendjes si Mendelejevi, Lenini, Marksi, Pushkini, Tolstoi, Shekspiri, Moisiu, etj., e kanë përdorur atë, në jo më shumë se 2%. Pra, truri ushtrohet, dhe duke qenë pothuajse muskul stërvitet, rrudhet apo brazdohet. Dhe sa më shumë të rrudhet e të brazdohet aq më i frytshëm është, dhe e kundërta sa më planar dhe i dystë të jetë, aq më i papjekur është.

            Madje, një tru me brazda bën që të përthith probleme ose të mbajë ngarkesë, të fsheh stresin ose të bëjë që stresi apo shqetësimi të humbas nëpër brazdat e tij, madje jo vetë këto, por edhe lodhja, ngarkesa, presioni, hidhërimi, gëzimi, etj.

            Ndryshe, këto ndjesi, në një tru rrafsh reflektohet, pra, nuk ka ku fshihet dhe plas atje, ku njeriu ka një pikë të dobët, të trashëguar nga të parët e vet, që asnjëherë dhe kurrkujt nuk i mungon. Kësisoj, truri stërvitet me lexim, me studim, me krijim, me meditim, me mësim përmendësh, me mësim gjuhë të huaja, me matematikë, me poezi, me pikturë, por mbi të gjitha me procese si lutje, me procese si meditime ose praktika joge, që janë shpjeguar në një kapitull tjetër të këtij libri.

            Këto praktika janë:

1. Qetësimi i valëve të turbullta të mendjes së ndërgjegjshme. Kjo realizohet nëpërmjet qetësimit të nervave me ushqime të lehta, të cilat më pas e sjellin trupin në një gjendje prehje të plotë për periudha të gjata kohe.

2. Ushqimi vegjetarian dhe shmangia e yndyrave të dëmshme, mishit shtazor dhe ushqimet që çojnë në mbipeshë.

3. Zbutja e aktivitetit të shqisave ka rëndësi të mëdha në qetësimin e mendjes. Në këtë mënyrë ne ekuilibrojmë aktivitetet tona, shëndetin tonë fizik e mendor dhe njohim më mirë veten dhe fuqinë mbizotëruese e të përjetshme të mendjes sonë.

            Janë këto praktika që stërvitin mendjen e brendshme apo trurin, që bëjnë njeriun të ndjejë atë që duhet dhe ashtu si duhet dhe jo atë që thjesht e instinktivisht pëlqen, që bëjnë njeriun të shijojë atë që i bëhet mirë trupit e trurit dhe jo atë që i kënaq gjuhën, etj., etj. Për këtë lipsen katër elementë për ta mbajtur trurin në formë si: loja ose lëvizja që ndihmon në gjallërimin dhe prodhimin e lëngut të haresë ose të endomorfinës; sporti që ndihmon në parandalimin e sëmundjeve celebro-vaskulare (si p.sh. liktusi); muzika që vë në lëvizje zona të caktuara të trurit, si dhe rizgjon kujtime dhe emocione; Humori i mirë që mund të ndihmojë të ndihesh mirë mendërisht dhe fizikisht, ndryshe nga depresioni që është “loja” më e keqe që mund t`i bëhet trurit, duke krijuar në këtë mënyrë “qarqe të shkurtër”.

            Është i njohur fakti se sëmundjet mendore prekin më tepër njerëzit të cilët e “flenë” trurin, tregonte OrazioZanetti. Këto studime rezultojnë në 2 elemente të reja: i pari është se truri i stërvitur plaket më vonë dhe se i dyti tregon se arritjet mendore mund të përmirësohen në çdo moshë. Një proverb e vjetër pellazge që i referohet trurit thotë “Përdore nëse nuk do ta humbasësh”, që në psikologjinë e kohës së sotme përkthehet ose nënkupton “Use it or lose it”. Një psikolog tjetër përtej detit, Gjermani JeanPaul porosit “Loja është diçka shumë serioze, madje jashtëzakonisht shumë serioze” dhe një tjetër, si SalvatoreGianquinto, përfundon se “Truri është më i stimuluar, kur vështirësia e ushtrimit është më e madhe”.

            Nga libri “PSIKOLOGJIAE USHQYERJES”