Ēdo ditė me mijėra njerėz tė rinj hyjnė nė
bashkėshortėsi. Pėr shumicėn e tyre akti i martesės shėnon njė jetė tė
lumtur bashkėshortore. Ēdo ēift nė jetėn e pėrbashkėt bashkėshortore
dėshiron tė ketė jetė tė lumtur bashkėshortore. Mirėpo, njė numėr i madh
bashkėshortėsh nuk mund tė jenė tė lumtur mė jetėn bashkėshortore.
Ēdo ēift i ri duhet tė jetė i pėrgatitur pėr
bashkėshortėsi si dhe pėr bashkėsi familjare. Gatishmėria pėr
bashkėshortėsi pėrfshinė gatishmėrinė fizike dhe morale; ēiftet
bashkėshortore nė jetėn e tyre duhet tė kenė pajtueshmėri dhe mirėkuptim tė
pėrbashkėt. Psikologėt amerikanė, Berxhis dhe Volis, nė studimet e tyre
erdhėn nė pėrfundim se 1000 ēifte bashkėshortore (tė studiuar gjersa kanė
qenė nė fazanė e fejesės) nė jetėn e tyre bashkėshortore kanė qenė tė
lumtur, ndoshta mė sė tepėrmi pikėrisht sepse ata meshkuj e femra kanė pasur
pajtueshmėri dhe mirėkuptim mes vete.
Sipas analizave tė tyre, ēiftet bashkėshortore duhet ti
adaptohen kėtyre elementeve:
a)
mirėkuptimit,
b)
adaptimit tė qėndrimeve pėr mėnyrat e ndryshme tė reagimeve tė
kuptueshme nė situata specifike,
c)
aftėsisė sė adaptimit qė reagimet e kuptueshme me tė vėrtetė tė
pranohen dhe njėherit ato tė aplikohen nė jetėn bashkėshortore.
Me fjalė tė tjera, njeriu adaptibil jo vetėm qė
mund tė mendoj se si do tė ndjeja UNĖ po tė isha nė vendin e tij, por edhe
se si AI e ndjen dhe pse janė ndjenjat e tij nė situatėn e krijuar mu tė
tilla.
Pėrveē mirėkuptimit tė ndjenjave, njeriu
adaptibil nė jetėn e pėrditshme bashkėshortore ėshtė mėsuar dhe ėshtė
ushtruar se cilat reagime dhe ēfarė sjelljesh mė sė tepėrmi i konvenojnė
ēiftit tjetėr nė marrėdhėniet e tyre ashtu tė mira ndėrpersonale. Njeriu
adaptibil ėshtė i aftė tė bėjė veprime pėr tė cilat di se janė tė mira.
Disa njerėz dinė se ēka duhet bėrė nė mėnyrė qė tė mos shkohet nė nerva,
mirėpo pėr arsye tė vrazhdėsisė sė vet sillen nė mėnyrė jo taktike dhe jo
tolerante. Aftėsia qė tė reagohet nė mėnyrė elastike nė situata tė ndryshme
paraqet komponentė tė rėndėsishėm nė adaptivitetin e bashkėshortėsisė. Shumė
tė rinj, duke mos mundur ti adaptohen njėri-tjetrit, bashkėshortėsinė e
ērregullojnė. Ēiftet bashkėshortore duhet tė dinė se me bashkėshortėsi
ndėrpritet aktiviteti individual i tyre, sepse shprehjet UNĖ dhe TI duhet tė
shndėrrohen nė NE, qė nė esencė paraqet gatishmėrinė pėr adaptivitet nė
jetėn bashkėshortore.
Nė bazė tė rezultateve tona tė bėra nė Kosovė,
afro 40% tė tė rinjve bashkėshortorė shkurorėzohen pėr arsye tė jo
gatishmėrisė pėr adaptivitet nė jetėn bashkėshortore. Duke jetuar me
obligime bashkėshortore, shumė ēifte dėshpėrohen nė bashkėshortėsi, fillojnė
tė dyshojnė te partneri, fjalosėn shpesh, kurse papėrgatitshemėrinė e tyre
ia mveshin fėmijėve. Nė bashkėshortėsi tė tilla mė sė tepėrmi pėsojnė
fėmijėt.
Gatishmėria pėr bashkėshortėsi nėnkupton
zhvillimin e konsiderueshėm psiko-fizik tė ēifteve bashkėshortore pėr
bashkėshortėsi, pėr bashkėsi bashkėshortore dhe pėr jetė familjare. Me
rėndėsi ėshtė se ēiftet bashkėshortore duhet tė jenė tė gatshme pėr pranimin
dhe adaptimin e vetive dhe cilėsive ekzistuese tė ēifteve, pastaj gatishmėri
pėr mirėkuptim tė njėri-tjetrit, gatishmėri pėr mirėmbajtjen e marrėdhėnieve
seksuale tė shėndosha, si kėnaqėsi, e jo si obligim bashkėshortor,
gatishmėri pėr pranimin e obligimeve ekonomike nė jetėn bashkėshortore dhe
familjare, gatishmėri pėr edukimin e drejtė tė fėmijėve, si dhe gatishmėri
pėr mirėmbajtjen e nevojave psikohigjienike tė ēifteve bashkėshortore.
Tė rinjtė dhe tė rejat qė janė tė edukuar nė
atė mėnyrė, qė mė lehtė tu adaptohen situatave tė reja dhe njerėzve tė
ndryshėm, ata mė shpejtė dhe mė mirė mund ti adaptohen dhe ti pėrshtaten
bashkėsisė bashkėshortore. Disa njerėz pėr nga natyra janė tė vrazhdė,
prandaj atyre vėshtirė u vije ti ndėrrojnė qėndrimet dhe idetė e veta pėr
tė fituar shokė tė rinj ose ti pėrshtaten situatės tjetėr nė tė cilėn
ndodhen. Pasi qė bashkėshortėsia kėrkon adaptivitet tė lartė, personi qė nė
ndryshime nuk sheh kėrcėnim pėr sigurimin e jetės personale do tė tregohet
si parter mė i mirė.
Mr. Ēesko ėshtė kėshilltar dhe psikoterapeut bashkėshortor
|