Sakras Art Gallery

Sekuenca filmike

 
Vegėza

RTK

TOP CHANNEL

RTV 21

ALSAT

TV KLAN

KLAN KOSOVA

BOTA.AL

ALBANIAPRESS

ALBINFO

EXPRESS

KOHA DITORE

ZĖRI INFO

KOSOVA SOT

INSAJDERI

BOTA SOT

NACIONALE

GAZETA METRO

GAZETA SINJALI

ALBANIAN POST

KALLXO COM

LAPSI.AL

ZEMRASHQIPTARE

KOSOVA PRESS

TELEGRAFI

EUROPA E LIRĖ

ZĖRI I AMERIKĖS

PSIKOLOGJIA

TRIBUNA SHQIPTARE

SHĖNDETI

DITURIA

PRESHEVA.COM

GJUHA SHQIPE

KOSOVARJA

RADIOPROJEKT

Psikologji 3 - ĒFARĖ ĖSHTĖ ĒRREGULLIMI DELUZIONAL?

Shkruan: Sadik H. LALA

Keshilla Mjekesore

      

ĒFARĖ ĖSHTĖ ĒRREGULLIMI DELUZIONAL?

 

Pavarėsisht se “fiksimet’’ e tyre janė tė qartėsisht tė pabesueshme pėr tė tjerėt pėrreth, personat qė vuajnė nga ky ērregullim nuk paraqesin dėmtime tė aftėsive tė tyre psiko-sociale dhe personat zakonisht nuk e pranojnė qė janė tė sėmurė.

 

 

SIMPTOMAT LLOJET, TRAJTIMI

Ky post informativ ka pėr qėllim, tė informojė familjarė nė nevojė pėr tė ndihmuar njerėz me probleme tė ngjashme, por dhe pėr tė rritur njohuritė tuaja nė fushėn e shėndetit mendor.

Nė kėtė post mora shkas nga njė email i njė tė njohurit tim: “…mendoj se babai ka probleme tė shėndetit mendor. Siē e dini ai ėshtė 77 vjeē. Ai mendon se mamaja ime (72 vjeēare) i pėrvidhet tinėz pėr tė takuar tė dashurin dhe kjo tradhti sipas tij ka vazhduar prej vitesh prapa shpinės sė tij, nė mos qė nė rini... Prindėrit e mi kanė qenė njerėz me status tė nderuat dhe kanė patur njė jetė tė qetė e marrėdhėnie tė shkėlqyera gjatė gjithė jetės. Tė gjithė ne fėmijėt, xhaxhallarėt e tė tjerė tė afėrm habitemi me kėto imagjinatat e babait sepse asgjė nuk ėshtė e vėrtetė nga ato qė shpreh. Ai ėshtė shumė agresiv, shpesh herė i hakėrrohet nėnės me zė tė lartė dhe ka raste qė ushtron edhe dhunė fizike mbi tė. Pėrveē kėsaj, ai ėshtė bėrė i ēuditshėm sepse edhe nėse dikush do tė kollitet nė prani tė tij do ta interpretojė sikur personi e ka me tė… si sinjal me domethėnie tė veēantė pėr tė. Apo, edhe nėse dėgjohet ndonjė zhurmė e ēfarėdoshme jashtė ambientit ku ndodhet babai im, ai do ta interpretojė si diēka qė lidhet patjetėr me tė. Nė njė rast tjetėr i bėrtiti papritur njė kamarieri nė lokal, duke i thėnė se “unė e di qė ti e ke me mua, prandaj mos i pėrplas pjatat kot se nuk tė ecėn me mua’’. Gjendja po bėhet shumė kritike. Mamaja ime dhe tė gjithė ne si familje po e vuajmė shumė kėtė situatė, e cila po bėhet e padurueshme edhe pėr ne qė nuk jetojmė me ta. Nuk dimė as se si mund ta bindim qė mund tė ketė nevojė pėr t`u konsultuar me njė specialist, Ju lutem mė ndihmoni me ndonjė kėshillė…”

 

KOMENT:

Rasti i mėsipėrm nga tė dhėnat nė distance me sa shprehet familjari ka gjasa tė vuajė nga ērregulimi deluzional-i tipit xhelozi patologjike.

 

ĒFARĖ JANĖ DELUZIONET?

Deluzionet janė bindje tė gabuara (natyrisht tė rreme) qė vazhdojnė tė jenė tė ngulitura fort nė mendjen e vuajtėseve nga ky ērregullim, pavarėsisht nga provat pėr tė kundėrtėn tė cilat bazohen nė logjikė apo me fakte tė pamohueshme nga familjarėt apo njerėz tė tjerė tė rrethit tė tyre familjar e social. Ērregullimi deluzional mund tė shfaqet nė ēdo moshė por mė e zakonshme ėshtė pas moshės 40 vjeē.

 

 

SIMPTOMAT

Thelbi i kėtij ērregullimi janė deluzionet tė cilat mund tė jenė tė tipave tė ndryshme si: xhelozi, erotomani, persekutim, besime tė fokusuara nė funksionet apo ndjesi tė natyrės trupore, deluzionet e madhėshtisė etj. Pavarėsisht se “fiksimet’’ e tyre janė tė qartėsisht tė pabesueshme pėr tė tjerėt pėrreth, personat qė vuajnė nga ky ērregullim nuk paraqesin dėmtime tė aftėsive tė tyre psiko-sociale dhe personat zakonisht nuk e pranojnė qė janė tė sėmurė dhe rrallė, shumė rrallė pranojnė mjekim apo konsulta te specialisti, Pacientėt mund tė kalojnė njė episod akut ose episode tė pėrsėritura me kalimin e viteve, zakonisht me periudha tė veēanta pėrmirėsimesh tė pjesshme ndėrsa bindja deluzionale qėndron gjithnjė pėrbrenda individit.

 

CILI ĖSHTĖ SHKAKTARI I ĒRREGULLIMIT DELUSIONAL ?

Etiologjia (shkaku) i ērregullimit delusional, i quajtur ndryshe dhe Sindromi Othello ėshtė i panjohur. Ajo qė dihet ėshtė se meshkujt kanė mė shumė gjasa se sa femrat pėr tė zhvilluar deluzione paranojake, ndėrsa gratė kanė mė shumė gjasa sesa burrat pėr tė zhvilluar deluzione tė tipit erotomaniakal. Pas Ērregullimit deluzional tė tipit persekutues, ērregullimi deluzional i tipit paranoid e mė pas ai xhelozisė janė ērregullimet mė tė shpeshtė nė 6 nėntipat kryesore tė ērregullimeve deluzionale.

 

VLERĖSIMI I RREZIKUT PĖR VETE DHE PĖR TĖ TJERĖT

Ėshtė shumė i rėndėsishėm vlerėsimi i ideve vetėvrasėse apo rrezikut pėr tė tjerėt veēanėrisht nė rastet e deluzioneve persekutuese dhe tė xhelozisė patologjike tė pabazė. Veēanėrisht urgjentė ėshtė nevoja e fillimit tė trajtimit dhe e vlerėsimit tė rrezikut pėr tė dėmtuar vetveten apo tė tjerėt nė varėsi tė tipit tė ērregullimit deluzional. Xhelozia mund tė ngjallė zemėrim, akte sistematike dhune ndaj partnerit pėrkatės dhe tė gjitha kėto justifikohen nga personat vuajtės si “vendosje e drejtėsisė’’ ndaj pabesisė dhe tradhtisė sė partnerit/partneres, duke rezultuar deri procese gjyqėsore paradoksale. Ērregullim deluzional ėshtė njė ērregullim si gjithė tė tjerėt qė ka nevojė urgjente pėr trajtim tė specializuar mjekėsor. Rekomandohet tė shmangen konfrontimet e drejtpėrdrejta nė funksion tė rritjes sė shanseve pėr tė pranuar marrjen e mjekimit dhe konsultat periodike.

 

SI TRAJTOHET ĒRREGULLIMI DELUZIONAL ?

Trajtimi me medikamente (kryesisht doza tė kontrolluara tė barnave antipsikotikė sė bashku me teknika psikoteraputike, kryesisht tė tipit psikoterapi mbėshtetėse apo CBT) ulin zemėrimin dhe sjelljen e dhunshme si dhe zbusin dukshėm simptomat deluzionale. Nė rastet e ērregullimeve deluzionale tė tipit somatik, rekomandohen nė raste specifike pėrdorimi njėkohėsisht edhe i dozave tė kombinuara me kujdes i antidepresantėve tė tipit frenuaes tė rikapjes sė serotoninės (SSRI). Alternativa mė e mirė pėr tė gjitha tipat ėshtė fillimi sa mė herėt i mjekimit me barna dhe kontrollet periodike tė gjendjes, pėr minimizimit e rrezikut. Ligji aktual shqiptar i shėndetit mendor (2012) nė kreun e pestė tė tij, ka 6 nene tė posaēme, (nga neni 19 deri nė nenin 24), nė tė cilat pėrcaktohen qartė tė gjitha opsionet e mundshme tė trajtimit tė pacientėve qė paraqesin rrezik pėr vete dhe pėr tė tjerėt, si dhe tė gjitha detyrimet pėrkatėse mjek-pacient (familjarė).