|
Disa nga ligjet e suksesit nė profesion:
Edhe pėr kėtė subjekt tė jetės sė njeriut thuajse ndėr mė tė
rėndėsishmit ėshtė shkruar, folur e ligjėruar shumė.
Sigurisht edhe ju mund tė radhitni numrin e
librave qe keni lexuar dhe numrin e dijetarėve, oratorėve e profesionistėve
tė cilėt keni dėgjuar nga kjo fushė.
Neve nė kėtė trajtim tė shkurtėr nuk e kemi
ndėrmend tė ndalemi nė fusnota, apo nė tretman lidhur me literaturėn sė
cilės duhet t'i qaseni apo personat tė cilėt do t'i dėgjoni nė ligjėrim.
Ashtu siē thuhet se; "Tri aspekte duhet pasur
kujdes nė jetė; profesioni, familja dhe ideali pėr tė cilėn pėrcaktohesh tė
jetosh".
Profesioni nuk ėshtė diēka e lidhur vetėm me atė
qė specializohesh apo shkollohesh, ky aspekt mendoj se lidhet edhe me atė
pėr tė cilėn mendon se je, i takon, se e pėrvetėson me lehtėsi e shkathtėsi.
Nė botė sot ekzistojnė institute tė cilat qė nga
fėmijėria mundohen nė bazė tė disa elementeve psikologjike e intuitive, tė
pėrcaktojnė-orientojnė fėmijėn nė profesion tė caktuar.
Me kėtė aplikim thuajse ėshtė pajtuar edhe
shkenca bashkėkohore, si dhe logjika njerėzore. Nė bazė tė thėnies sė art
profetike se njeriut i ėshtė lehtėsuar ajo pėr ēka edhe ėshtė krijuar, nuk
ka gjė tė keqe qė duke u bazuar nė ekspertizė tė mirėfilltė shkencore e
pedagogjike, fėmijės t'i pėrcaktohet qė nga fėmijėria prirja e tij, pėr
profesionin tė cilin do tė mėsoj dhe shkollohet nė tė ardhmen, apo edhe pėr
atė tė cilin do ta bėjė profesion jetėsor.
Kujdesi pedagogjik:
Asnjėherė nuk ka pasur efekt imponimi nė asnjė fushė tė jetės, e
aq mė shumė nė profesion. Prandaj psikologėt nė kėtė fushė tė minuar
porosisin pėr kujdes, ngase shumė prindėr duke lakmuar nė famė, pasuri apo
benifite tjera, ua imponojnė fėmijėve tė tyre profesionet, duke i ngufatur
nė jetė, duke i bėrė tė mos jenė kurrė vetja e tyre.
Disa kėshilla pėr tė rinjtė:
- Mundohuni nivelin e lartė tė shkollimit apo profesionit ta
pėrcaktoni me prindėr, tė afėrm tė ditur apo edhe me profesionist.
- Gjithmonė tė keni parasysh vizionin pėr
profesionin tuaj, dhe rrugės drejt tij tė pėrcaktoni njė kohė kur doni ta
arrini.
- Drejt profesionalizimit mos u kufizoni vetėm
nė lėmin e ngushtė, merrni sikur bleta nektarin edhe nga elementet tjerė qė
ju ndihmojnė nė profesion ( Nga profesioni kam arritur tė gjithanshmen,
ndėrsa nga gjithanshmėria kam pėrsosur profesionin - Leonardo da Vinēi).
- Mos u mėsoni t'i leni imtėsitė dhe tė merreni
vetėm me gjėra qė ju i trajtoni esenciale dhe tė rėndėsishme, ngase mund tė
ndėrtoni "njė kala prej letre" nė profesionin tuaj.
- Nė profesion merruni me tė gjitha detajet dhe
konsultoni ekspertet si tė mėsohet dhe praktikohet profesioni.
- Mos harroni se do tė ju duhet mė sė shumti ajo
qė ju duhet nė praktikė.
- Mos harroni se profesioni tėrėsisht mėsohet
vetėm nė praktikė.
- Suksesi i juaj nuk varet se me sa sukses e
keni pėrfunduar njė profesion, po varet sa vazhdoni tė punoni dhe
angazhoheni pėr tė (me punė amatoret bėhen profesionist, ndėrsa pa
punė serioze profesionistėt mbesin amator).
- Mėsoni shumė shkathtėsi nga disa profesione
por tė jeni ekspert nė njė profesion, (nga gjithēka tė mėsoni nga
diēka ndėrsa pėr diēka tė mėsoni gjithēka).
- Profesionin duhet ta ndjeni nė shpirt dhe ta
zbatoni nė praktike.
Disa kėshilla pėr prindėrit, mėsuesit, edukatorėt:
- Ēdo fėmijė lindė me tipare tė caktuara tė cilat nuk do tė
thotė tė jenė kopje identike e prindėrve, ndihmoni tė riut tė vet
pėrcaktohet pėr profesionin tė cilin e ndien dhe synon, asgjė nuk arrihet me
imponim madje as imponimi.
- Mjafton qė vartėsve t'iu japim informatat e
nevojshme pėr profesionet dhe dukuritė, manifestimet, efektet dhe
natyrshmėrinė e tyre.
- Pėrcaktimi pėr profesion tė mos jetė shabllon
i njė kėndvėshtrimi, tė konsultohemi me ekspert, rrethana reale, perspektivė
praktike dhe patjetėr tė jetė verdikti i kandidati pėr profesion, fėmijės
apo tė riut nėse i kėshillojmė nga roli i mėsuesit ose edukatorit.
- Nė profesion mė shumė nevojitet prirja se sa
puna, prandaj duhet nuhatur prirjen pėr profesionalizim nė njė fushė, pa e
kufizuar kureshtjen pėr njohuri rreth fushave tjera.
- Duhet nxitur qėndrimin me profesionist,
qėndrimi me amator gjithmonė profesionalizon amatorizėm.
- Duhet mbjellur dashurinė dhe pėrpikėrinė pėr
profesionin, ngase kėto fenomene janė tė shumė tė vėshtira pėr t'u arritur
nė praktikė, e dihet se nuk arrihet asgjė pa iu pėrmbajtur parimeve.
- Ėshtė mirė me fėmijėt apo tė rinjtė tė flitet
shpesh rreth planit tė tyre profesional, dhe kohės sė pėrcaktuar pėr
pėrfundim tė detyrave tė planifikuara.
- Rreth profesionit pedagogjia e mirėfilltė nuk
i ka parė tė efektshme kushtėzimet qofshin relative apo absolute, se
patjetėr duhet bėrėt kjo nėse duhet tė arrihet kjo, profesioni kėrkon punė
tė natyrshme dhe konstante.
- Shumė gjėra mėsohen me moshė tė caktuar, apo
edhe nga kureshtja e provokuar, njė seleksionim i mirė i informatave do ta
kursenin shumė fėmijėn apo tė riun drejt arritjes sė synimeve nė profesion.
- Bashkėpunimi nė zgjidhjen e problemeve, por jo
zgjidhjen e tyre ofron stabilitet dhe siguri.
- Njė mbikėqyrje konstante por e heshtur ndihmon
shumė nė pėrcjelljen e dinamikės sė punės profesionale, pėrkundėr kritikės
dhe qortimin i cili reflekton irritim.
- Sė pari duhet kuptuar vet tri metodat e
mėsimdhėnies-nxėnies: evokimin, zhvillimin apo realizimin dhe reflektimin,
ngase pėr ēdonjėrėn ekziston sot njė shkencė e tėrė
|
