Sakras Art Gallery

Sekuenca filmike

Vegėza

RTK

TOP CHANNEL

RTV 21

ALSAT

TV KLAN

KLAN KOSOVA

BOTA.AL

ALBANIAPRESS

ALBINFO

EXPRESS

KOHA DITORE

ZĖRI INFO

KOSOVA SOT

INSAJDERI

BOTA SOT

GAZETA METRO

GAZETA SINJALI

ALBANIAN POST

KALLXO COM

LAPSI.AL

ZEMRASHQIPTARE

KOSOVA PRESS

TELEGRAFI

EUROPA E LIRĖ

ZĖRI I AMERIKĖS

PSIKOLOGJIA

TRIBUNA SHQIPTARE

SHĖNDETI

DITURIA

PRESHEVA.COM

GJUHA SHQIPE

KOSOVARJA

RADIOPROJEKT

Shkencė - Hėna mund t'i shkėputet tokės

Shkruan: Edison MYRTEZA

www.hermesnews.org

      

HĖNA MUND T'I SHKĖPUTET TOKĖS

Hėna mund tė kthehet nė planet tė pavarur

 

     Tani, Hėna lėviz pėrreth Tokės nė njė orbitė shumė afėr eliptikes, nga ku shihet mė tepėr nė Polin e Veriut me njė shpejtėsi mesatare prej 1.02 kilometrash pėr sekondė. Nė fakt, lėvizja e satelitit tonė natyror ėshtė njė kompleks shumė i ndėrlikuar qė influencohet nga turbullira tė ndryshme tė shkaktuara nga dielli, planetėt e tjerė dhe forma e Tokės.

 
 

 

            RUSI- Ne jemi tė ndėrgjegjshėm pėr faktin se Hėna ėshtė sateliti natyror i Tokės. Por a do tė jetė gjithnjė kėshtu? Sipas Genady Rajkunov, Drejtor i Pėrgjithshėm i Institutit tė Inxhinierisė Mekanike pėr nė Qendrėn e Kėrkimeve nė Moske, Hėna mundet gradualisht tė largohet nga orbita e Tokės dhe tė behet planet i pavarur. Nė kėtė rast, Toka do tė mund tė kthehet nė njė shkretėtire.

            Rajkunov shton se Hėna mund tė pėsojė fatin e Merkurit, i cili supozohet se ka qenė sateliti i Venusit, por qė mė pas “fluturoi jashtė” orbitės. Pas kėtij veprimi, kushtet nė Venus u benė tė pamundura pėr jetė, duke menduar se Venusi ka qenė njė planet si Toka.

            “Hėna, gjithashtu, ėshtė duke lėvizur nga orbita e tokės ēdo vit dhe nėse ky proces do tė vazhdojė do tė dalė njė ditė nga orbita”, deklaroi ai pėr njė tė pėrditshme vendase. “Mundet qė Hėna tė pėsojė fatin e Venusit dhe qė tė mos ketė mė pas jetė dhe kushte nė Toke, njė atmosfere agresive, trysni e madhe dhe shumė tė tjera”.

            Sipas shkencėtarėve, eksplorimi i hapėsirės ėshtė duke zbuluar atė se nėse kushtet janė tė duhura pėr tė zbuluar mundėsinė pėr jetė nė planetėt e tjera apo ndryshime nė planetin tonė, nėse do tė humbasė sateliti natyror apo edhe si tė mund tė ndalėt njė skenar i tillė. Genadi Rajkunov ėshtė duke studiuar fatin e Hėnės. Mė pare ai e ka quajtur satelitin si “kontinenti i shtatė” dhe se mund tė punohet pėr tė krijuar mundėsinė pėr ta studiuar mė mire, madje duke sjellė prej andej trupa tė ndryshėm pėr studim.

            Tani, Hėna lėviz pėrreth Tokės nė njė orbitė shumė afėr eliptikes, nga ku shihet mė tepėr nė Polin e Veriut me njė shpejtėsi mesatare prej 1.02 kilometrash pėr sekondė. Nė fakt, lėvizja e satelitit tonė natyror ėshtė njė kompleks shumė i ndėrlikuar qė influencohet nga turbullira tė ndryshme tė shkaktuara nga dielli, planetėt e tjerė dhe forma e Tokės.

            Sergei Popov, kėrkues nė Institutin e Astronomisė nė Universitetin Shtetėror tė Moskės, konfirmon se Hėna ėshtė duke lėvizur vėrtet prej Tokės, por shumė ngadalė, me njė largim i cili shkon deri nė 38 milimetra pėr ēdo vit. “Nė 7 bilion vjet, Hėna do tė rritet me 150 pėr qind dhe kjo ėshtė e gjitha”, shton Popov. “Hėna nuk do tė largohet totalisht, pasi nuk e ka energjinė e duhur te mjaftueshme pėr ta bėrė ketė”.

 

 

            Vladimir Surdin, njė tjetėr punonjės i institucionit nė fjalė, shton se pavarėsisht procesit tė lėvizje sė Hėnės nga Toka, procesi ėshtė i pėrkohshėm, pasi sateliti do tė mund tė jetė sėrish pjesė e Tokės. Sipas tij, nėn influencėn e trysnive diellore, shpejtėsia e rrotullimit tė Hėnės do tė reduktohet gradualisht dhe mundėsia e rikthimit tė satelitit do tė ulėt gjithashtu. Pas gati 5 bilion vjetėsh, orbita hėnore do tė arrijė maksimumin e saj me 463 mijė kilometra dhe kohėzgjatja e ditėve nė Toke do tė zgjatet me 870 ore.

            “Ideja se Hėna do tė largohet nga orbita e Tokės dhe tė behet planet i pavarur ėshtė e gabuar. Lidhjet diellore do tė vazhdojnė tė godasin Token. Por tani Hėna do tė ndikojė nė rrotullimin e Tokės dhe kjo do tė ndihmojė nė uljen e shpejtėsisė. Si rezultat, Hėna do tė afrohet sėrish ngadalė me Token pėr shkak tė lidhjeve diellore tė cilat janė tė ngadalta”.

            Por edhe nėse imagjinojmė se Hėna nuk do tė jetė mė satelit i Tokės dhe se nuk do t’i kthehet planetit tonė, jeta nuk do tė behet si Venusi. “Kushtet e sipėrfaqes sė Hėnės kanė shumė pak efekt mbi Token. Nuk do tė ketė tėrheqje apo shtyrje dhe netėt do tė jenė mė tė pakta. Ne do tė mbijetojmė”.

            Kolegė tė Rajkunovit, nuk pajtohen plotėsisht me atė se efektet e Merkurit shkatėrruan jetėn e Venusit. “Ngjarjet tregojnė se kjo mund tė jetė e vėrtetė, megjithatė, nuk kemi asnjė prove se kjo mund tė ketė ndodhur”. Ata shtojnė se zhvillimi i Tokės dhe Venusit nuk mund tė jenė tė njėjtė pasi atmosfera e Venusit ėshtė e mbushur me hidrogjen tė dendur.

            “Ky mund tė jetė njė fakt se Venusi ka patur njė sasi shumė tė madhe uji. Gjatė dekompozimit tė ujit nė zonėn e atmosferės nė hidrogjen dhe oksigjen, izotopet e hidrogjenit tė lehtė kanė fluturuar me shpejt nė hapėsirė sesa izotopet e renda duke shkaktuar anomali”. Pėrfundimisht, nuk duhet tė prekemi kaq keq. Tė paktėn jeta nė Toke do tė vazhdojė tė jetė bashke me Hėnėn edhe pėr gati 5 bilion vjet tė tjera.

 

            alb_journalist@hotmail.com